Δεύτερη ανάγνωση της επίσκεψης Ερντογάν στην Αθήνα – Γλυκόπικρη γεύση αφήνουν τα αποτελέσματα της ελληνοτουρκικής συνάντησης κορυφής – Σοβαρή πρόοδος στα διμερή θέματα, δέσμευση για επίλυση των μεγάλων διαφορών – Φοβερά δύσκολο εγχείρημα όσο οι θέσεις των δύο μερών παραμένουν ακόμη αγεφύρωτες
Μητσοτάκης και Ερντογάν δεν έκαναν την έκπληξη, αφήνοντας τον ελέφαντα να αλωνίζει αόρατος μέσα στο γραφείο του Έλληνα Πρωθυπουργού στο Μέγαρο Μαξίμου. Οι δύο ηγέτες κινήθηκαν βάσει της προετοιμασίας που έκαναν οι συνεργάτες τους. Επέλεξαν να μην ξεφύγουν ιδιαίτερα από το αυστηρό πλαίσιο που τέθηκε, για να μην χαλάσουν το καλό κλίμα. Τουλάχιστον για την ώρα, αφού η μελλοντική ευθεία αντιπαράθεση μοιάζει αναπόφευκτη.
Η θετική ατζέντα λειτούργησε μόνο για τα διμερή ζητήματα χαμηλής πολιτικής, στα οποία πράγματι καταγράφηκε πρόοδος. Το γεγονός πως υπεγράφη μεγάλος αριθμός συμφωνιών καταδεικνύει την ειλικρινή βούληση των δύο πλευρών για αμοιβαίως επωφελή βελτίωση της συνεργασίας. Τόσο το μνημόνιο για το μεταναστευτικό, όσο και οι συμφωνίες για το εμπόριο και τον τουρισμό θεωρούνται βήματα προόδου για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ωστόσο δεν ανατρέπουν το σκηνικό τρόμου που υπάρχει σε σχέση με τα θέματα ουσίας.
Η πρόοδος στα θέματα χαμηλής πολιτικής καταγράφηκε ακριβώς διότι δεν μπήκαν στο τραπέζι επιτακτικά οι μεγάλες διαφορές. Πρώτη -και μοναδική για την Αθήνα- αυτή για τις θαλάσσιες ζώνες. Η ελληνική πλευρά εξακολουθεί να πιστεύει πως πρέπει να επιλυθεί μέσω Χάγης το ζήτημα του καθορισμού ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οριοθέτηση πρέπει να γίνει στη μέση γραμμή.
Από την άλλη, η Τουρκία προσεγγίζει τα νησιά ως «ειδικές περιστάσεις», υποστηρίζοντας παραλόγως πως δεν έχουν δικαίωμα για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Είναι το αφήγημα που κρύβεται πίσω από τις τουρκικές αμφισβητήσεις και για την περίπτωση της Κύπρου, για την οποία επίσης θεωρεί πως οι θαλάσσιες περιοχές δικαιοδοσίας τελειώνουν στα χωρικά ύδατα.
Παράλληλα η Άγκυρα θέτει μια σειρά από πρόσθετες αμφισβητήσεις, αξιώνοντας αποστρατιωτικοποίηση νησιών, διεκδικώντας μέρος του FIR Αθηνών, αμφισβητώντας την αιγιαλίτιδα ζώνη και περιοχές έρευνας – διάσωσης. Επίσης θέτει θέμα «τουρκικής μειονότητας» στη Θράκη, ζήτημα το οποίο προκάλεσε τη μοναδική στιγμή αμηχανίας ανάμεσα στους κυρίους Μητσοτάκη και Ερντογάν κατά τις δηλώσεις τους την περασμένη Πέμπτη.
Εξίσου μεγάλο είναι και το χάσμα που χωρίζει τις δύο πλευρές στο Κυπριακό, το οποίο οι ηγέτες έκαναν περίπου γαργάρα την Πέμπτη. Η ελληνική πλευρά παραμένει προσηλωμένη στην ομοσπονδιακή λύση, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Απορρίπτει κατηγορηματική τις θέσεις της Τουρκίας για λύση δύο κρατών, καλώντας τη γείτονα να εγκαταλείψει τις προκλήσεις επί του εδάφους και να λειτουργήσει εποικοδομητικά στις προσπάθειες που καταβάλλονται για επανέναρξη των συνομιλιών. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός το κατέστησε σαφές και δημοσίως, με τον Τούρκο Πρόεδρο να περιορίζεται σε μια απλοϊκή αναφορά περί επίλυσης του κυπριακού «βάσει πραγματικοτήτων». Τις πραγματικότητες που αντιλαμβάνεται δηλαδή και δεν έχουν οποιαδήποτε σχέση με το συμφωνημένο πλαίσιο λύσης.
Με αυτά τα δύο μεγάλα κεφαλαία ανοιχτά, η γεύση που αφήνει η επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα δεν μπορεί παρά να είναι γλυκόπικρη. Πικρή καθώς παρά τη βελτίωση του κλίματος, για αυτά τα κεφαλαία δεν φαίνεται ούτε και μια ικμάδα φωτός. Απεναντίας, η κατάσταση παραμένει ακριβώς όπως ήταν πριν από την ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής. Ωστόσο θεωρείται ένα πρώτο βήμα η συμπερίληψη στην Κοινή Διακήρυξη της δήλωσης για διάθεση επίλυσης των μεγάλων ζητημάτων μέσω απευθείας διαλόγου ή άλλων κοινώς αποδεκτών μηχανισμών. Σε αυτή τη δέσμευση αποδίδεται η γλυκιά επίγευση που άφησε το αποτέλεσμα των συζητήσεων Μητσοτάκη – Ερντογάν. Μαζί με τις σημαντικές εξελίξεις στα θέματα διμερούς συνεργασίας, από την οποία θα κερδίσουν και οι δύο λαοί.
