Ο πόλεμος, κατά τον Πρώσο συγγραφέα και στρατιωτικό, Καρλ φον Κλαούζεβιτς, είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα. Μια πολιτική, που δεν ασκείται με διπλωματικές παγίδες, με προσποιητά χαμόγελα και εναγκαλισμούς, σε πολυτελείς αίθουσες υπουργείων και πρεσβειών. «Πολιτική» με αίμα, με πόνο, με σκληρότητα, με καταστροφή και όλεθρο.
Του Μανώλη Καλατζή
Ακόμα και για την εκδήλωση της πιο άγριας πλευράς του ανθρώπινου είδους, χρειάζονται κανόνες και νόμοι. Αυτό το περιτύλιγμα πολιτισμού στη βαρβαρότητα ονομάζεται «Δίκαιο του Πολέμου» και «Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο». Με απλά λόγια, πως θα σκοτώνουμε αλλά με «ευαισθησία», τηρώντας νόμους και κανόνες. Στην πραγματικότητα, δεν υπήρξε πόλεμος χωρίς εγκλήματα, καθώς από μόνος του αποτελεί έγκλημα, με θύτη τον ισχυρό και θύμα τον ανίσχυρο. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ανίσχυρος έχει πάντα δίκαιο.
Τέτοια εγκλήματα, διαπράχθηκαν στη Βοσνία, στη Σερβία, στο Κοσσυφοπέδιο, στην Ουκρανία, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και την παρούσα περίοδο στη Γάζα και το Ισραήλ.
Οι κανόνες του πολέμου, όπως και όλοι οι διεθνείς κανόνες, καθορίζουν το πως θα έπρεπε να συμβαίνουν τα πράγματα και όχι πως στην πραγματικότητα συμβαίνουν.
Όπως επισημαίνει η βραβευμένη με Πούλιτζερ αμερικανο – πολωνέζα συγγραφέας και δημοσιογράφος Αν Ελίζαμπεθ Άπλμπαουμ, μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η ανθρωπότητα συνέταξε τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τη Γενοκτονία και τις Συμβάσεις της Γενεύης για τις πολεμικές συγκρούσεις. Όλα αυτά αγνοήθηκαν στις περισσότερες περιπτώσεις συγκρούσεων. Για παράδειγμα η Σύμβαση του ΟΗΕ για τη Γενοκτονία, δεν απέτρεψε τη σφαγή 850.000 ανθρώπων της φυλής Τούτσι στη Ρουάντα, ούτε η Σύμβαση της Γενεύης απέτρεψε τα βασανιστήρια Αμερικανών αιχμαλώτων από τους Βιετκόνγκ, αλλά ούτε και την βαρβαρότητα των Αμερικανών στρατιωτών εναντίον Ιρακινών στη φυλακή του Αμπού Γκράιμπ. Και για να έρθουμε σε πιο πρόσφατα γεγονότα, καμία σύμβαση και κανένας κανόνας δεν προστάτεψε τους Ουκρανούς από την ρωσική βιαιότητα, αλλά ούτε τα παιδιά που διασκέδαζαν στις 7 Οκτωβρίου και σφαγιάστηκαν από τη Χαμάς. Δεν προστατεύονται επίσης από διακηρύξεις οι άμαχοι στη Γάζα που υφίστανται την οργή του Ισραήλ κατά των τρομοκρατών της Χαμάς.
Είναι αστείο, αλλά είναι και εξοργιστικό, το γεγονός ότι πολλές χώρες που έχουν υπογράψει την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πρωταγωνιστούν την παραβίαση της όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Κούβα, το Ιράν η Βενεζουέλα κλπ.
Έστω όμως και αν καταγράφονται καταφανείς παραβιάσεις, το στίγμα του «εγκληματία» αφαιρεί ηθικής φύσεως επιχειρήματα από τις χώρες που δεν συμμορφώνονται.
Το βίωσαν οι Σοβιετικοί με την κακομεταχείριση και τις εκτελέσεις αντιφρονούντων, το βίωσαν οι Αμερικανοί με τα βασανιστήρια συλληφθέντων στο Ιράκ και τους «λάθος» βομβαρδισμούς αμάχων στη Σερβία, το αντιμετωπίζουν οι Ρώσοι με τις δολοφονίες αμάχων στη Συρία και την Ουκρανία, ενώ και οι πρώην αποικιακές χώρες, όπως η Βρετανία και η Γαλλία, αντιμετωπίζουν μέχρι και σήμερα τις επιπτώσεις της καταπίεσης ολόκληρων λαών.
Στα χρόνια της τρομοκρατίας
Όλα όσα συνέβαιναν μέχρι τώρα, αποτελούσαν παραβιάσεις διεθνών συνθηκών και σε κάποιες περιπτώσεις είδαμε να δικάζονται οι υπεύθυνοι ή να αντιμετωπίζουν επιπτώσεις τα κράτη.
Όμως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς εναντίον αμάχων στο Ισραήλ είναι κάτι διαφορετικό.
Και στις δύο περιπτώσεις, η Ρωσία και η Χαμάς έχουν αναπτύξει μια εξελιγμένη, στρατιωτικοποιημένη, σύγχρονη μορφή τρομοκρατίας και δεν αισθάνονται την ανάγκη να απολογηθούν για τα εγκλήματα που διαπράτουν. Οι τρομοκράτες, εξ ορισμού, δεν διεξάγουν συμβατικούς πολέμους και δεν υπακούουν στους νόμους του πολέμου. Αντίθετα, όπως σημειώνει η Αν Ελίζαμπεθ Άπλμπαουμ σε άρθρο της στο «Atlantica», δημιουργούν σκόπιμα φόβο και χάος μεταξύ των αμάχων. Αν και οι τρομοκρατικές τακτικές συνδέονται συνήθως με μικρά επαναστατικά κινήματα ή περιθωριακές ομάδες, η τρομοκρατία είναι πλέον μέρος του τρόπου με τον οποίο οργανωμένα κράτη διεξάγουν πολέμους. Η Ρωσία, αν και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, άρχισε για πρώτη φορά να χτυπά σκόπιμα πολιτικούς στόχους στη Συρία το 2015, συμπεριλαμβανομένων σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, σταθμών ύδρευσης και κυρίως νοσοκομείων και ιατρικών εγκαταστάσεων, 25 εκ των οποίων χτυπήθηκαν σε έναν μόνο μήνα το 2019. Αυτές οι επιθέσεις ήταν αναμφισβήτητα εγκλήματα πολέμου και όσοι επέλεξαν τους στόχους γνώριζαν ότι ήταν εγκλήματα πολέμου. Μερικά από τα νοσοκομεία είχαν μοιραστεί τις συντεταγμένες τους με τον ΟΗΕ, για να μην χτυπηθούν. Οι ρωσικές και συριακές κυβερνητικές δυνάμεις, χρησιμοποίησαν αυτές τις πληροφορίες για να πλήξουν στόχους.
Στην Ουκρανία, η Ρωσία χρησιμοποίησε για άλλη μια φορά πυροβολικό, πυραύλους κρουζ και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων των ιρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών, για να χτυπήσει ακόμη ευρύτερο φάσμα πολιτικών στόχων: σπίτια, πολυκατοικίες, εκκλησίες, εστιατόρια, λιμάνια, σιλό σιτηρών. Ο στόχος είναι να προκληθεί πόνος και απώλειες αμάχων ώστε να υπάρξει πανικός, φόβος και αναστάτωση. Άλλωστε Ρώσοι επίσημοι έχουν δηλώσει πως ένας από τους στόχους είναι η δημιουργία μεταναστευτικής κρίσης με την διαφυγή Ουκρανών προς την ΕΕ. Πρόκειται για καθαρά τρομοκρατική μέθοδο.
Η Χαμάς, πάλι, δεν είναι κυρίαρχο κράτος, αλλά έχει την πλήρη υποστήριξη του Ιράν, που είναι κυρίαρχο κράτος, και τη χρηματοδότηση του Κατάρ και της Τουρκίας, που επίσης είναι κυρίαρχα κράτη. Από το 2006, η Χαμάς είναι επίσης το de facto κυβέρνηση στη Γάζα, χωρίς να κάνει μέχρι σήμερα εκλογές. Η Χαμάς δεν θεωρεί πως είναι υποχρεωμένη να τηρεί οποιονδήποτε κανόνα και αυτός αποδείχθηκε με την σφαγήτης 7ης Οκτωβρίου, ότων δολοφονούσα αδιακρίτως παιδιά γυναίκες και ηλικιωμένους και προχωρούσε σε απαγωγές. Είχε οργανώσει μια καλά σχεδιασμένη και οργανωμένη επίθεση, με στόχο να σκορπίσει τον τρόμο και να προκαλέσει χάος, αποτρέποντας κάθε προοπτική προσέγγισης του Ισραήλ με τα αραβικά κράτη.
Η Χαμάς χρησιμοποίησε πυραύλους, αλεξίπτωτα πλαγιάς και drones καμικάζι, ίδια με αυτά που χρησιμοποιεί η Ρωσία στην Ουκρανία, με προμηθευτή το Ιράν.
Δεν έκρυψαν τα εγκλήματά τους και αντίθετα, τα κινηματογράφησαν και κυκλοφόρησαν τα βίντεο στο διαδίκτυο. Στόχος τους δεν ήταν να κερδίσουν εδάφη ή να νικήσουν τον ισραηλινό στρατό, αλλά μάλλον να δημιουργήσουν δυστυχία και θυμό. Προφανώς η Χαμάς είχε προβλέψει μαζικά αντίποινα στη Γάζα, αλλά αδιαφόρησε και τα προκάλεσε νομίζοντας πως έτσι θα σύρει σε πόλεμο και άλλες αραβικές οργανώσεις και κράτη. Το αποτέλεσμα είναι η θυματοποίηση δεκάδων χιλιάδων Παλαιστινίων που χρησιμοποιούνται ως ασπίδες.
Αλλάζουν τους κανόνες
Κατά την Αν Ελίζαμπεθ Άπλμπαουμ, υπάρχει εξήγηση γιατί ένα μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και ένα οιονεί κράτος (Χαμάς στη Γάζα) έχουν υιοθετήσει τρομοκρατική συμπεριφορά και η εξήγηση αυτή σχετίζεται με τη φύση των δικών τους ολοκληρωτικών καθεστώτων. Το γιατί το διεθνές δίκαιο δεν μπορεί να γίνει σεβαστό υπονομεύεται σχετίζεται και με την αδυναμία ή την απροθυμία της επιβολής του από τα ισχυρά κράτη. Οι αυτοκρατορίες, με επικεφαλής την Κίνα , επιδιώκουν να υπονομεύσουν ή να αφαιρέσουν αναφορές σε ανθρώπινα δικαιώματα και κράτος δικαίου από τα διεθνή βήματα εδώ και χρόνια, αντικαθιστώντας το δίκαιο με τη «κυριαρχίας». Άλλωστε, οι Κινέζοι έχουν διαπράξει φρικαλεότητες κατά της μειονότητας των Ουιγούρων εδώ και χρόνια, χωρίς καμία επίπτωση, ενώ διεξήγαγαν ανοιχτά μια πρωτοφανή επίθεση στα δικαιώματα του πληθυσμού του Χονγκ Κονγκ. Η Λευκορωσία επίσης δεν είχε συνέπειες όταν εξανάγκασε ένα αεροπλάνο ιρλανδικής ιδιοκτησίας να προσγειωθεί στο Μινσκ και στη συνέχεια απήγαγε έναν από τους πολίτες της, που επέβαινε στο αεροπλάνο. Η Ρωσία έχει οργανώσει δολοφονίες πολιτών της στο Λονδίνο, την Ουάσιγκτον και το Βερολίνο.
Οι δυτικές χώρες και οι ΗΠΑ έχουν παραβιάσει ουκ ολίγες φορές το διεθνές δίκαιο ή κάνουν συστηματικά τα στραβά μάτια σε παραβιάσεις όταν αυτές εξυπηρετούν τα συμφέροντα τους, όπως στη περίπτωση της Τουρκίας. Ας μην ξεχνάμε τις απαγωγές, τις ανακρίσεις και τα βασανιστήρια υπόπτων για τρομοκρατία, χωρίς κανέναν έλεγχο και χωρίς δίκη.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έκανε τα πάντα για να δώσει χάρη σε Αμερικανούς εγκληματίες πολέμου, ενώ υποστήριζε τις εξωδικαστικές δολοφονίες, στοχοποιώντας ακόμα και συγκεκριμένα άτομα που απλώς διαφωνούσαν μαζί του.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Βενιαμίν Νετανιάχου, αιχμάλωτος των ακραίων υποστηρικτών του αλλά και της διαφθοράς στην οποία εμπλέκεται, επιχείρησε να στρεβλώσει το σύστημα δικαιοσύνης στη χώρα του, ενώ δεν διστάζει να διαπράξει εγκλήματα, εντάσσοντας τα στο δικαίωμα «αυτοάμυνας». «Αυτοάμυνα» η οποία περιλαμβάνει την απέλαση Αράβων που εργάζονταν στο Ισραήλ αλλά και στοχοποίηση Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη.
Οι Ισραηλινοί έχουν επίσης σκοτώσει Παλαιστίνιους πολίτες χωρίς να τιμωρηθούν και αυτό σημαίνει ότι λαμβάνουν μήνυμα για να το ξανακάνουν.
Σε όλα αυτά, ο ΟΗΕ και η ΕΕ παραμένουν σε ρόλο θεατή χωρίς πραγματική ισχύ ανάσχεσης της παραβίασης του Διεθνούς Δικαίου.
Κατά την Αν Ελίζαμπεθ Άπλμπαουμ, οδεύουμε σε μια εποχή που δεν θα ισχύει κανένας κανόνας.
Η ανοιχτή βαρβαρότητα έχει γίνει και πάλι αποδεκτή στις διεθνείς συγκρούσεις και μπορεί να περάσει πολύς καιρός μέχρι να την αντικαταστήσει οτιδήποτε άλλο.
