«Είναι απίστευτο πόση αντίσταση προβάλλει το σύστημα κάθε φορά που κάποιος θα πρέπει να λογοδοτήσει» τονίζει σε συνέντευξη του στη Cyprus Times ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης. Αναφέρεται στα κρούσματα διαφθοράς, απαντά στα περί τυπολατρίας που του καταλογίζουν οι επικριτές του και σχολιάζει τις καταγγελίες του Γενικού Εισαγγελέα για την πολεμική που δέχεται από εφημερίδες.
Μετά την επίδοση στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της ετήσιας έκθεσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για το 2018 είπατε ότι υπάρχουν ακόμα κάποιες παθογένειες στον τρόπο διαχείρισης του δημόσιου χρήματος. Μπορείτε να μας πείτε μερικά παραδείγματα;
Μα προφανώς υπάρχουν. Μόλις πέρσι χρεοκόπησε ο Συνεργατισμός και η Ερευνητική Επιτροπή ξεκάθαρα απόδωσε την κατάρρευση του σε κακοδιαχείριση. Επίσης, πριν ένα μήνα εκδώσαμε την έκθεσή μας για την Επιτροπή Σιτηρών. Κανονική λεηλασία. Και φυσικά πολλά άλλα παραδείγματα που μπορείτε να βρείτε στις εκθέσεις μας.
Πού εντοπίζονται τα περισσότερα κρούσματα; Στα ψηλότερα στρώματα της δημόσιας διοίκησης ή σε χαμηλότερο επίπεδο;
Τα υψηλά στρώματα, όταν θα μετάσχουν σε πράξεις διαφθοράς, θα «φάνε» πολλά, τα χαμηλότερα λιγότερα. Αν η κορυφή είναι διεφθαρμένη, με βεβαιότητα η κουλτούρα διαφθοράς θα μολύνει όλο τον οργανισμό. Το αντίστροφο δεν ισχύει πάντα. Μπορεί ο ηγέτης να μην είναι διεφθαρμένος και όμως να υπάρχει εκτεταμένη διαφθορά στη βάση αν ο ηγέτης είναι άχρωμος και άοσμος ή αν δεν δείξει αποφασιστικότητα στα θέματα διαχείρισης κρουσμάτων διαφθοράς.
Ποιο είναι το σοβαρότερο πρόβλημα που έχετε εντοπίσει;
Η ατιμωρησία. Είναι απίστευτο πόση αντίσταση προβάλλει το σύστημα κάθε φορά που κάποιος θα πρέπει να λογοδοτήσει.
Βλέπετε να υπάρχει βελτίωση τα τελευταία χρόνια ή δεν υπήρξε καμιά ουσιαστική μεταβολή;
Υπήρξε βελτίωση στο νομοθετικό πλαίσιο και σε κάποιους τομείς που έγιναν κάποιες μεταρρυθμίσεις, όπως στα θέματα δημοσίων συμβάσεων. Επίσης τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βοήθησαν στην διάχυση ειδήσεων που αφορούν σκάνδαλα. Ωστόσο αυτό δημιουργεί κινδύνους γιατί στα κοινωνικά δίκτυα μπορεί να υπάρξει κανιβαλισμός αφού μπορεί, και χωρίς κανένα απολύτως στοιχείο, κάποιο πρόσωπο να διαπομπευθεί. Το υγιές θα ήταν αυτό τον ρόλο να τον έπαιζαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης τα οποία θα έπρεπε να διέπονται από κώδικες δεοντολογίας. Δυστυχώς, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης υπάρχει σοβαρό πρόβλημα διαπλοκής με πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους, πάντοτε με εξαιρέσεις στον κανόνα.
Τα υψηλά στρώματα, όταν θα μετάσχουν σε πράξεις διαφθοράς, θα «φάνε» πολλά, τα χαμηλότερα λιγότερα. Αν η κορυφή είναι διεφθαρμένη, με βεβαιότητα η κουλτούρα διαφθοράς θα μολύνει όλο τον οργανισμό. Το αντίστροφο δεν ισχύει πάντα.
Υπάρχουν περιπτώσεις κακοδιαχείρισης που οφείλονται αποκλειστικά και μόνον σε άγνοια της νομοθεσίας ή των διαδικασιών ή έχετε την πεποίθηση στις πλείστες περιπτώσεις είναι προϊόν διαφθοράς;
Φυσικά. Η κακοδιαχείριση λόγω άγνοιας, ανικανότητας ή αδιαφορίας, επίσης είναι πολύ συχνή. Σύμπτωμα της αναξιοκρατίας, της έλλειψης εργαλείων μέτρησης της παραγωγικότητας, της ισοπέδωσης όλων των δημοσίων υπαλλήλων από πλευράς αξιολόγησης κλπ
Έχετε πει ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία αποφάσισε να επικεντρώνει τους διαχειριστικούς ελέγχους της στην παραγωγικότητα των Υπουργείων και Τμημάτων της Δημόσιας Υπηρεσίας. Πώς θα επιτευχθεί αυτή η προσπάθεια;
Ξεκινήσαμε να καταγράφουμε όλες τις λειτουργίες και δραστηριότητες όλων των Υπουργείων και Τμημάτων και να ζητούμε για αυτές στοιχεία των επιδόσεων. Πόσες άδειες εκδόθηκαν τον κάθε χρόνο, πόσο διάστημα απαιτείται για την έκδοση κάθε άδειας, πόση καθυστέρηση υπάρχει κλπ κλπ. Αφού καταγράψουμε όλα αυτά, ως μία ακτινογραφία των επιδόσεων του δημόσιου τομέα, θα επιλέξουμε συγκεκριμένες λειτουργίες ή δραστηριότητες για τις οποίες θα ενδιατρίψουμε σε μεγαλύτερο βάθος στα πλαίσια διαχειριστικών ελέγχων. Είναι η διαδικασία που ακολουθεί το τάδε Τμήμα για αυτή τη συγκεκριμένη λειτουργία του σύμφωνη με τις βέλτιστες πρακτικές ώστε να επιτυγχάνεται, με τους διαθέσιμους πόρους, το καλύτερο αποτέλεσμα από πλευράς ποιότητας και ποσότητας; Τέτοια ερωτήματα αποτελούν το αντικείμενο ενός διαχειριστικού ελέγχου.
Δεν είναι μυστικό ότι αρκετές φορές κατηγορηθήκατε ότι με τις αυστηρές σας συστάσεις και υποδείξεις έχετε προκαλέσει φαινόμενα τυπολατρείας στη δημόσια υπηρεσία, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται σοβαρές καθυστερήσεις στη λήψη ή και την υλοποίηση αποφάσεων. Πώς σχολιάζετε;
Άμα δείτε περιπτώσεις που η Υπηρεσία γράφει ξανά και ξανά και ξανά σε κάποιο Υπουργείο ή Τμήμα για να πάρει απάντηση σε μία επιστολή της, θα αντιληφθείτε ότι αυτό που είπατε είναι ένα παραμύθι. Υπάρχουν σοβαρότατες καθυστερήσεις στη λήψη και την υλοποίηση αποφάσεων για τους λόγους που είπα προηγουμένως, αναξιοκρατία κλπ, ή γιατί τους βολεύει να καθυστερήσουν γιατί με αυτό τον τρόπο θα οδηγήσουν το κράτος σε λύσεις ανάγκης, στα δόντια κάποιων επιχειρηματιών. Σκεφτείτε το φάκελο του χαλουμιού. Γιατί ήταν παρκαρισμένος ορισμένους μήνες σε κάποια συρτάρια; Γιατί οι λειτουργοί φοβόντουσαν τον Γενικό Ελεγκτή;
Είναι επίσης γνωστό ότι υπήρξαν φορές που συγκρουστήκατε με στελέχη του κυβερνητικού σχήματος, ακόμη και με τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ενώπιον σας εκκρεμεί η έρευνα για τη χρήση του ιδιωτικού αεροπλάνου για τη μεταφορά του Προέδρου στο εξωτερικό. Δεν είναι η πρώτη φορά που ερευνάτε καταγγελία που αφορά τον πρώτο πολίτη, αλήθεια, πόσο δύσκολο είναι;
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο αρχηγός του κράτους και σε αυτόν οφείλουμε τον προσήκοντα σεβασμό. Κάθε έρευνα που άμεσα ή έμμεσα σχετίζεται με τον θεσμό αυτό, απαιτεί περισσή προσοχή, χωρίς συμβιβασμούς στις αρχές που διέπουν τη διενέργεια ελέγχων από κάθε Ελεγκτική Υπηρεσία.
Πολλές φορές ο Γενικός Εισαγγελέας, ακόμη και πολύ πρόσφατα, έχει δηλώσει ότι ο ίδιος και εσείς βρίσκεστε στο επίκεντρο επικρίσεων από συγκεκριμένα Μέσα Ενημέρωσης, ή ότι δέχεστε πολεμική, διότι θίγετε συμφέροντα. Επιβεβαιώνετε αυτή την καταγγελία;
Μα τι έτι χρείαν έχομεν μαρτύρων; Χρειάζεστε τη δική μου επιβεβαίωση; Ρωτήστε 100 πολίτες που διαβάζουν εφημερίδες και θα σας πουν.
Έχετε προβεί σε καταγγελία ή έστω ενημερώσατε αρμοδίως κάποιον;
Αυτό που κάνω είναι να ενημερώνω τους πολίτες για δημοσιεύματα που είναι πρόδηλα κακόπιστα και ψευδή. Αν η πολιτεία αποφασίσει κάποτε να εισαγάγει αποτελεσματικά εργαλεία ελέγχου της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, τότε θα κάνω και καταγγελίες. Όσο η εποπτεία ασκείται από ένα σώμα, σαρξ εκ της σαρκός, δεν έχει κανένα νόημα να κάνεις καταγγελίες.
