Η κτηνοτροφία είναι ο κλάδος της οικονομίας που αφορά την εκτροφή και εκμετάλλευση παραγωγικών ζώων. Πρόκειται για μια δραστηριότητα του ανθρώπου, που ξεκίνησε από τη νεολιθική εποχή, κατά την προσπάθειά του να εξασφαλίσει την απαραίτητη ποσότητα τροφής. Τότε, ανακάλυψε ότι ήταν δυνατό, αντί να σκοτώνει τα ζώα, μερικά από αυτά να τα πιάνει ζωντανά για να τα τρέφει και να τα σκοτώνει, όταν έχει ανάγκη.
Η παρούσα εργασία ασχολείται με το κατά πόσον τα κτηνοτροφικά απόβλητα -που νοούνται τα παράγωγα των κτηνοτροφικών μονάδων που δεν μπορούν να αξιοποιηθούν από τις ίδιες τις μονάδες παραγωγής και παράγονται είτε από τα ζώα εκτροφής, είτε κατά τη σφαγή τους- αποτελούν πηγή ρύπανσης ή ενέργειας.
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των κτηνοτροφικών αποβλήτων είναι μεγάλες, κυρίως λόγω της σημαντικής αύξησης των κτηνοτροφικών μονάδων τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της μεγάλης ζήτησης κυρίως βοοειδών, για εκτροφή και παραγωγή γάλακτος. Οι επιπτώσεις αυτές αφορούν τόσο το έδαφος, όσο και το νερό, την ατμόσφαιρα και την ανθρώπινη υγεία.
Τα κτηνοτροφικά απόβλητα μετατρέπονται -πολλές φορές- σε λίπασμα για τα φυτά, λόγω των θρεπτικών συστατικών που περιέχουν, τα οποία όμως δεν μπορούν να προσληφθούν από τα φυτά όταν βρίσκονται σε αυξημένες συγκεντρώσεις, γεγονός που οδηγεί σε τοξικότητα, οπότε τα φυτά δεν αναπτύσσονται και μειώνονται οι γεωργικές παραγωγές.
Όσον αφορά στον υδροφόρο ορίζοντα, οι επιπτώσεις μπορεί να είναι τεράστιες αφού, μέσω των υγρών αποβλήτων που αποθηκεύονται σε χωμάτινες δεξαμενές, πολλές ουσίες μεταφέρονται σε ποτάμια και θάλασσες με το νερό της βροχής, οπότε μπορούν να μολυνθούν και πολύ απομακρυσμένες περιοχές. Οι ουσίες αυτές -σε μεγάλες συγκεντρώσεις- οδηγούν στο φαινόμενο του ευτροφισμού, που έχει ως συνέπειες έλλειψη οξυγόνου, έντονες δυσοσμίες, δημιουργία τοξικών ενώσεων που καθιστούν τα συγκεκριμένα νερά ακατάλληλα για κάθε οργανισμό και οδηγούν το οικοσύστημα σε μείωση της βιοποικιλότητας. Επιπλέον, η μόλυνση των νερών από κολοβακτηρίδια, αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα των ημερών μας, αφού η παρουσία τους στο νερό, το καθιστά ακατάλληλο για χρήση.
Επιπρόσθετο πρόβλημα των κτηνοτροφικών αποβλήτων είναι οι δυσάρεστες οσμές που απελευθερώνονται στο περιβάλλον, οι οποίες εμφανίζονται κυρίως όταν δεν υπάρχει σωστή διαχείριση των αποβλήτων και μπορούν να επηρεάσουν την υγεία τόσο των ζώων, όσο και του ανθρώπου. Αυτό οφείλεται κυρίως στην συσσώρευση τοξικών αερίων που είναι δηλητηριώδη και μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε ασφυξία.
Κάθε νόμισμα όμως έχει πάντα δυο όψεις. Έτσι και στην προκειμένη περίπτωση, τα κτηνοτροφικά απόβλητα αποτελούν παράλληλα μια σημαντική πηγή ενέργειας αφού αν γίνεται σωστή διαχείρισή τους, όχι μόνο δεν θα προκαλούν επιβάρυνση στο περιβάλλον, αλλά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή βιοαερίου που αποτελεί μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας και μάλιστα σε μια εποχή, που οι φυσικοί πόροι εξαντλούνται.
Το βιοαέριο, είναι ένα μείγμα διαφορετικών αερίων -κυρίως μεθανίου και διοξειδίου του άνθρακα- που παράγεται από την αποσύνθεση οργανικής ύλης απουσία οξυγόνου, δηλαδή από ακατέργαστες πρώτες ύλες, όπως τα αγροτικά απόβλητα, η κοπριά, απορρίμματα τροφών και κτηνοτροφικά απόβλητα , το οποίο χρησιμοποιείται τόσο για την παραγωγή ενέργειας, όσο και για την “απολύμανση” του περιβάλλοντος και την αποφυγή μολύνσεων.
Η χρήση βιοαερίου, βοηθά στην επίλυση του προβλήματος της διαχείρισης των αποβλήτων και απορριμμάτων, επειδή τα χρησιμοποιεί σαν πρώτη ύλη. Δηλαδή, με σωστό σχεδιασμό και προγραμματισμό από τις διάφορες “κτηνοτροφικές χώρες” το βιοαέριο μπορεί να αποτελέσει την πρώτη εναλλακτική πηγή παραγωγής “πράσινου” ηλεκτρισμού. Η οικονομικότητα μιας μονάδας βιοαερίου βασίζεται στο γεγονός ότι, η πρώτη ύλη έχει μηδενική αξία, ενώ τα προϊόντα της έχουν αναμφίβολα εμπορική αξία.
Παράλληλα, επιτυγχάνεται η παραγωγή ρεύματος και θερμότητας, χωρίς να απελευθερώνονται κατά την διαδικασία αυτή αέρια του θερμοκηπίου, γεγονός που στηρίζεται στο ότι τα αέρια από τα οποία αποτελείται το βιοαέριο μπορούν να καούν ή να οξειδωθούν με οξυγόνο.
Επίσης, δίνει την δυνατότητα να λειτουργήσουν μηχανές εσωτερικής καύσης, όπως για παράδειγμα αυτοκίνητα, μετά από μια διαδικασία καθαρισμού και αναβάθμισής του, κάτι που εφαρμόζεται ήδη σε πολλές χώρες, ανάμεσα τους η Σουηδία, η Ελβετία, η Γαλλία και η Γερμανία. Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπολογίζεται πως το βιοαέριο έχει την δυνατότητα να αντικαταστήσει περίπου το 17% του καυσίμου οχημάτων.
Στην παρούσα εργασία δεν θα μπορούσαν να μην αναφερθούν και άλλα οφέλη από την παραγωγή και χρήση του βιοαερίου, εκτός της παραγωγής ενέργειας, που είναι πολλά. Η μείωση των αέριων εκπομπών του θερμοκηπίου και της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η εκμετάλλευση των τελικών παραπροϊόντων της αναερόβιας χώνευσης για άρδευση καλλιεργειών και η χρήση τους ως εδαφοβελτιωτικό, για μείωση της χρήσης χημικών λιπασμάτων. Η ανάπτυξη νέων θέσεων εργασίας στον πρωτογενή τομέα, λόγω της διαχείρισης των αποβλήτων από μονάδες παραγωγής βιοαερίου. Η μείωση της πιθανότητας blackout και η ελαχιστοποίηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων.
Συμπερασματικά, τα κτηνοτροφικά απόβλητα είναι αναμφίβολα μια μεγάλη απειλή για το περιβάλλον αν δεν τυγχάνουν σωστής επεξεργασίας, γεγονός που ήταν συχνό στο παρελθόν. Στην σύγχρονη κοινωνία, η ανάγκη διαχείρισης του περιβάλλοντος με αειφόρο τρόπο είναι επιτακτική και η ενεργειακή εκμετάλλευση των κτηνοτροφικών αποβλήτων αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της. Ας ελπίσουμε όλο και περισσότερες “κτηνοτροφικές χώρες” να στραφούν στην αξιοποίηση του βιοαερίου από απόβλητα ζώων και να εκμεταλλευτούν το γεγονός ότι, το κόστος της πρώτης ύλης είναι μηδενικό, ενώ τα οφέλη για το περιβάλλον πολλαπλά!
Βιβλιογραφία:
- Σαμιώτης Παναγιώτης. 2019. Διπλωµατική Εργασία: «Αξιοποίηση Κτηνοτροφικών Αποβλήτων για Παραγωγή Ενέργειας». Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας, Αθήνα.
- Βγενόπουλος Νικόλαος. 2018. Διπλωματική Εργασία: «Διαχείριση κτηνοτροφικών αποβλήτων. Μελέτη περίπτωσης στη Δυτική Ελλάδα». Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας, Πάτρα.
- Φραγκάκη Γεωργία. 2008. Πτυχιακή Εργασία: «Ενεργειακό Δυναμικό από τα κτηνοτροφικά απόβλητα στον νομό Ηρακλείου». ΤΕΙ Φυσικών πόρων και περιβάλλοντος.
Ιστοσελίδες:
Νέοι Δημοσιογράφοι για το περιβάλλον – Λύκειο Ιδαλίου
Συγγραφείς: Κουτσουλλή Κυριακή, Ξυνιστέρη Σοφία, Χαραλάμπους Ιουλία Α΄24
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Χατζηγιάννη Γρηγορία
