Η σκανδαλώδης σύμβαση ενοικίασης των δύο πυροσβεστικών ελικοπτέρων Kamov και όσα προηγήθηκαν – Κωμωδία με τους διαγωνισμούς – Τι δηλώνει στη Cyprus Times εμπειρογνώμονας απόστρατος πιλότος της Πολεμικής Αεροπορίας
Τα όσα ακούστηκαν χθες στην Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής, για τη σκανδαλώδη σύμβαση ενοικίασης των δύο πυροσβεστικών ελικοπτέρων Kamov, αποτελούν το κερασάκι στη τούρτα, μιας υπόθεσης που ήταν γνωστή για σχεδόν ένα χρόνο και ουδείς παρενέβη για να προστατεύσει το κράτος.
Αυτό που αρχικώς δημιούργησε ερωτηματικά, ήταν το γιατί το Τμήμα Δασών επέμενε, σχεδόν ακατανόητα, να ενοικιάσει ρωσικά ελικόπτερα, γνωρίζοντας πως στη Ρωσία έχουν επιβληθεί κυρώσεις από την ΕΕ και συνεπώς θα ήταν αδύνατη η πρόσβαση σε συντήρηση και ανταλλακτικά. Μάλιστα ενώ ο σχετικός διαγωνισμός ήταν σε εξέλιξη και ουδείς γνώριζε τελικώς, ποια εταιρεία θα επιλεγόταν και τι ελικόπτερα θα διέθετε, ο τέως υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής, είχε δείξει την προτίμηση. Στις 2 Μαΐου 2022 είχε δηλώσει πως, «γίνονται ενέργειες και μέσω του υπουργείου εξωτερικών, ούτως ώστε στην εξαιρετική αυτή περίπτωση, να μπορέσουμε, ως εξαίρεση, να συνεργαστούμε με την εταιρεία η οποία φέρνει τα ‘Kamov’, γιατί αντιλαμβάνεστε ότι πρόκειται για θέμα εθνικής ασφάλειας». Με απλά λόγια η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν έτοιμη να ζητήσει εξαίρεση από τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας μόνο και μόνο για να φέρει ρωσικά ελικόπτερα, ως να μην υπήρχαν άλλα ελικόπτερα από άλλα κράτη που να μπορούν να εξυπηρετήσουν τη Κυπριακή Δημοκρατία.
Και τελικώς αφού δεν έγινε κατορθωτή η εξασφάλιση εξαίρεσης από την ΕΕ, το Τμήμα Δασών ανακάλυψε άλλο τρόπο ώστε να ενοικιαστούν και πάλι τα ρωσικά Kamov. Τα ενοικίασε μέσω ελληνικής εταιρείας η οποία εκπροσωπούσε μια ουκρανική και η οποία με τη σειρά της διέθετε ελικόπτερα ρωσικής κατασκευής!
Σύσκεψη στο Υπουργείο Γεωργίας
Τα όσα ανησυχητικά έχουν αποκαλυφθεί σε σχέση με τα πυροσβεστικά ελικόπτερα ανάγκασαν τον νέο υπουργό Γεωργίας Πέτρο Ξενοφώντος να συγκαλέσει τη Δευτέρα έκτακτη σύσκεψη για να εξεταστεί η κατάσταση. Όπως αναφέρει ανακοίνωση του υπουργείου «η ασφάλεια των πτητικών μέσων πυρόσβεσης είναι υψίστης σημασίας και η διαφύλαξή της αποτελεί προτεραιότητα για το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Προς την κατεύθυνση αυτή, ο Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έχει συγκαλέσει σύσκεψη την προσεχή Δευτέρα, όπου θα συζητηθεί εκτενώς το θέμα της ασφάλειας των πτητικών μέσων και η ετοιμότητα διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών, ενόψει της αντιπυρικής περιόδου η οποία αρχίζει την 1η Μαΐου και λήγει την 31η Οκτωβρίου.»
Τέλος, το Υπουργείο Γεωργίας σημειώνει πως «πάγια πολιτική του Υπουργείου είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη συμμόρφωση στις συστάσεις του Γενικού Ελεγκτή».
- «Κινδυνεύουμε με νέα Ήλιος». Σχεδόν τριπλάσιο το κόστος πυροσβεστικών ελικοπτέρων, λέει ο Οδυσσέας
- Αγκάθι για τη δασοπυρόσβεση ο έλεγχος διαφθοράς και οι ποινικές ανακρίσεις στο Τμήμα Δασών
Κωμωδία με τους διαγωνισμούς
Μετά από μία διαδικασία, η οποία άφησε πέρυσι κατά το μεγαλύτερο μέρος της θερινής περιόδου την Κύπρο χωρίς πυροσβεστικά ελικόπτερα, το Τμήμα Δασών πήγε σε απευθείας διαπραγμάτευση με την ελληνική εταιρεία ώστε να ενοικιάσει τα Κamov. Με αυτό το τρόπο, έστω και εμμέσως, ικανοποιήθηκε η αρχική πρόθεση να μισθώσουμε ρωσικά ελικόπτερα. Τα ελικόπτερα ήταν διαθέσιμα τον Αύγουστο και σταθήκαμε τυχεροί καθώς το 2022 δεν είχαν εκδηλωθεί μεγάλες πυρκαγιές.
Από τις αρχές του 2022, είχαν προκηρυχθεί τρεις διαγωνισμοί, με μια μόνο εταιρεία να υποβάλλει προσφορές- στους δύο επίσημους διαγωνισμούς μέσω τη επίσημης πλατφόρμας e-procurement( FD 3/2022 , FD40/2022). Μάλιστα, σε κάποια στιγμή είχε ερωτηθεί το Τμήμα Δασών για την εγγυητική συμμετοχής των €100.000, που αποτελούσε έναν εκ των όρων του διαγωνισμού. Το πρόβλημα με την εγγυητική συμμετοχής, ήταν ότι το Τμήμα Δασών δεν δεσμευόταν για επιστροφή της στους μη επιτυχόντες προσφοροδότες άμεσα, αλλά αυτοί θα μπορούσαν να έχουν τα χρήματά τους μετά από κάποιους μήνες (Νοέμβριο).
Οι τρεις διαγωνισμοί, FD 3/2022, FD 40/2022 και FD 48/2022, ξεκίνησαν στις αρχές του 2022 με πολλές περίεργες διαδικασίες που οδήγησαν στην επιλογή της εταιρείας με τα ρωσικά ελικόπτερα.
Ο πρώτος διαγωνισμός του Τμήματος Δασών προκηρύχθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2022 και αφορούσε την ενοικίαση δύο ελικοπτέρων πυρόσβεσης. Είχε προηγηθεί παρουσίαση στο Τμήμα Δασών από την μία εταιρεία που υπέβαλε προσφορά. Όπως αναφέραμε, δεν καταβλήθηκε εγγυητική συμμετοχής και έτσι ο διαγωνισμός ακυρώθηκε.
Στις 15 Μαρτίου 2022 προκηρύχθηκε νέος διαγωνισμός (FD 40/2022), χωρίς να υπάρξει κάποια αλλαγή στους όρους, παρά το ότι είχε προηγηθεί συζήτηση με τη μοναδική εταιρεία που είχε δείξει ενδιαφέρον. Το περίεργο είναι ότι εκείνος ο διαγωνισμός, αν κάποιος κάνει μια αναζήτηση στο διαδίκτυο, θα διαπιστώσει ότι παρέμενε μέχρι και τον Ιούλιο του 2022 ανοικτός, χωρίς να έχει ακυρωθεί επισήμως. Το Τμήμα Δασών δεν προχώρησε σε ουσιαστική διαπραγμάτευση με τη μία εταιρεία που έκανε προσφορά και προχώρησε με νέα, τρίτη διαδικασία.
Ακολούθησε νέος διαγωνισμός (FD 48/ 2022) ο οποίος ονομάστηκε «Διαδικασία Διαπραγμάτευσης» και αφορούσε τρεις τουλάχιστον εταιρείες που επέλεξε το Τμήμα Δασών και δεν ήταν ανοιχτός. Οι προσφορές απεστάλησαν σε email αξιωματούχων του Τμήματος Δασών και χωρίς να δοθούν κωδικοί ασφαλείας για κάθε προσφορά, όπως γίνεται στην επίσημη πλατφόρμα. Η μία εταιρεία που είχε υποβάλει προφορά στους δύο προηγούμενους επίσημους διαγωνισμούς διαμαρτυρήθηκε, καθώς θεώρησε ότι βρίσκεται σε δυσμενή θέση, αφού η τιμολόγηση που είχε κάνει πιθανότατα θα διέρρεε στους ανταγωνιστές, οι οποίοι ωστόσο δεν είχαν δείξει ενδιαφέρον με υποβολή προσφοράς στην επίσημη ηλεκτρονική πλατφόρμα.
Στις 27 Ιουνίου 2022, αιφνιδίως το Τμήμα Δασών ανακοίνωσε πως είχε καταλήξει στην εταιρεία από την οποία θα εκμίσθωνε τα δύο ελικόπτερα. Η ανακοίνωση έγινε πριν ενημερωθούν οι άλλες δύο εταιρείες που βρίσκονταν σε διαβούλευση. Οι δύο εταιρείες ενημερώθηκαν την επόμενη ημέρα και το Τμήμα Δασών τους ανέφερε γραπτώς πως και αυτός ο διαγωνισμός είχε ακυρωθεί.
Το πλέον παράδοξο ήταν, πως μετά τις διαμαρτυρίες, στις 6 Ιουλίου 2022 εκπρόσωπος του Υπουργείου Γεωργίας ενημέρωσε τη μία εταιρεία ότι οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονταν… Δεν πέρασε μια ώρα και εστάλη email από το υπουργείο Γεωργίας που ανέφερε ότι η ειδοποίηση ακύρωσης είχε αποσυρθεί και οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται. Ήταν πρωτοφανές να ακυρώνεται… η ακύρωση!
Την επόμενη μέρα, μετά από συνομιλία εταιρείας με εκπρόσωπο του Τμήματος Δασών, τους είπε ότι συνεχίζονται συνομιλίες βάσει του διαγωνισμού FD 48/2022. Μετά από αυτή την εξέλιξη υπήρξε διαμαρτυρία από την εταιρεία, αφού ο συγκεκριμένος διαγωνισμός είχε ανακοινωθεί ότι ακυρώθηκε. Μετά από μία ώρα το «μυστήριο» λύθηκε και με νέο mail στους ενδιαφερόμενους, αναφερόταν και πάλι ότι η ειδοποίηση ακύρωσης αποσύρεται και ότι η συγκεκριμένη εταιρεία απορρίφθηκε από τις συνομιλίες.
Το συμβόλαιο ανατέθηκε τελικά στην εταιρεία που έφερε τα Kamov. Συμβόλαιο που βρίσκεται σε ισχύ και κάλυπτε το 2022 και 2023 με δικαίωμα επέκτασης ως το 2025!
Επιλογή με ρίσκο
Τα Kamov, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν και στο παρελθόν, είναι ρωσικής κατασκευής και εκ των πραγμάτων είναι το λιγότερο προβληματική η συντήρησή τους, καθώς προμήθεια εξαρτημάτων μπορεί να γίνει από τη Ρωσία, η οποία βρίσκεται υπό καθεστώς κυρώσεων. Αποθέματα που ενδεχομένως υπάρχουν στην Ουκρανία, επίσης είναι αμφίβολο αν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, καθώς η χώρα αντιμετωπίζει τη ρωσική εισβολή και κάνει συνεχείς εκκλήσεις για παροχή εναέριων μέσων από δυτικές χώρες.
Η επιλογή του Τμήματος Δασών να ενοικιάσει ρωσικά ελικόπτερα είχε ένα πολύ σημαντικό ρίσκο. Λόγω της εισβολής στην Ουκρανία και των κυρώσεων στη Ρωσία δεν μπορούσε και δεν μπορεί να υπάρχει πρόσβαση στα εγχειρίδια συντήρησης της εταιρείας κατασκευής, καθώς αυτά ανανεώνονται συνεχώς, μηνιαίως και εκτάκτως, και κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει λόγω των αντικυρώσεων της Ρωσίας στην ΕΕ, αλλά και βεβαίως στην Ουκρανία.
Εκ των πραγμάτων δημιουργήθηκαν ερωτηματικά για το πως τα ελικόπτερα Kamov που ήρθαν στη Κύπρο διατηρούν τα πιστοποιητικά αξιοπλοΐας τους, αφού απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει επίσημη εγγραφή του αερομεταφορέα με το εργοστάσιο κατασκευής για να παραλαμβάνει τις νέες οδηγίες συντήρησης που εκδίδονται. Όπως απαραίτητη προϋπόθεση της ισχύος της αξιοπλοΐας είναι επίσης και να χρησιμοποιούνται γνήσια ανταλλακτικά και να μην έχουν λήξει.
Κίνδυνος για νέα τραγωδία «Ήλιος»
Ο εμπειρογνώμονας Γιάννης Σιβιτανίδης, απόφοιτος της Σχολής Ικάρων, απόστρατος αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας, ο οποίος είχε κληθεί χθες στη συνεδρία της Επιτροπής Ελέγχου, μίλησε στη Cyprus Times.
Όπως είπε χαρακτηριστικά, με αυτά που άκουσε χθες στη Βουλή «του σηκώθηκε η τρίχα». Διερωτήθηκε πως υπήρξε αξιολόγηση και παραλαβή των ελικοπτέρων με απούσα την Πολιτική Αεροπορία και τους επιθεωρητές της; «Πως γίνεται» είπε «να ζητάς μητρώα και πιστοποιητικά και να μη τα στέλνεις για εξακρίβωση στη Πολιτική Αεροπορία η οποία ήταν απούσα και στην αξιολόγηση και στη παραλαβή. Από τη δική μου εμπειρία σε Ελλάδα και Ιταλία γνωρίζω πως ερχόταν κλιμάκιο με επικεφαλής δύο επιθεωρητές της Πολιτικής Αεροπορίας. Ο ένας για τα πτυχία και τις άδειες των πληρωμάτων και των μηχανικών και ο δεύτερος για το τεχνικό έλεγχο, τη συντήρηση και την αξιοπλοΐα των ελικοπτέρων. Ακούγοντας όλα αυτά χθες στη Βουλή πολύ φοβάμαι ότι θα έχουμε δεύτερο ‘Ήλιο’».
Ο κ. Σιβιτανίδης, αναφέρθηκε στις δικαιολογίες του Τμήματος Δασών, πως δήθεν τα ελικόπτερα πυρόσβεσης θεωρούνται κρατικά και ως εκ τούτου δεν απαιτείται έλεγχος από τη Πολιτική Αεροπορία, και τη δουλειά αυτή τη κάνει το Τμήμα του. Κατέστησε σαφές ότι τα ελικόπτερα πυρόσβεσης δεν είναι κρατικά και ο έλεγχος τους από τη Πολιτική Αεροπορία είναι επιβεβλημένος.
Υποψίες για μίζες;
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Γενικός Ελεγκτής έχει παραπέμψει την υπόθεση της ενοικίασης των ελικοπτέρων στην Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, καθώς η χρέωση που έγινε από την εταιρεία που τα διέθεσε είναι τριπλάσια από αυτή που είχε προϋπολογιστεί. Παράλληλα η Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών, παρά το ότι θεώρησε άκυρο τον διαγωνισμό δεν διέταξε τη διακοπή του συμβολαίου.
Στη χθεσινή συνεδρία της Επιτροπής Ελέγχου, η βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου, ρώτησε τον γενικό Ελεγκτή αν υπάρχουν υποψίες για μίζες, χωρίς όμως να δοθεί σαφής απάντηση.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως η ίδια εταιρεία που ενοικίασε στο Τμήμα Δασών τα ελικόπτερα έχει ενοικιάσει και στην Ελλάδα. Τα ρωσικά ελικόπτερα στην Ελλάδα με δυνατότητα μεταφοράς 4 τόνων ενοικιάστηκαν με €1 εκ την περίοδο το καθένα. Στην Κύπρο τα Kamov με δυνατότητα μεταφοράς 3,5 τόνων ενοικιάστηκαν με €2.4 εκ το ένα για την ίδια περίοδο.
Το κόστος για κάθε περίοδο για τη Κύπρο είναι €4,8 εκ για δύο ελικόπτερα Kamov δυνατότητας μεταφοράς 7 τόνων με κάδο.
Η Ελλάδα, ενοικιάζει ένα από τα πιο ακριβά ελικόπτερα διεθνώς, το Sikorsky Erickson με δυνατότητα μεταφοράς 10 τόνων, έναντι €3.660.000 το ένα για κάθε περίοδο. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο ελικόπτερο είναι 30%% φθηνότερο από τα δύο Kamov και έχει δεξαμενή αντί για κάδο, όπως αυτά που ενοικιάσαμε.
Ερωτηματικά και για αεροσκάφη
Τόσο στην έκθεση του γενικού Ελεγκτή όσο και από εμπειρογνώμονες έχουν τεθεί ερωτηματικά και για την επιλογή πυροσβεστικών αεροσκάφών για αγορά από το Τμήμα Δασών. Είναι περίεργο γιατί υπάρχει επιμονή αγοράς αεροσκαφών με τροχούς και όχι με πλωτήρες. Η Ελλάδα, η Ιταλία και η Γαλλία προχωρούν στην εξασφάλιση αεροσκαφών με πλωτήρες ώστε να μπορούν να προσγειώνονται και να απογειώνονται στη θάλασσα, σε φράγματα και λίμνες εξοικονομώντας χρόνο. Στη Κύπρο η οποία περιβάλλεται από θάλασσα και διαθέτει 108 φράγματα, το Τμήμα Δασών επιμένει σε αγορά αεροσκαφών με τροχούς, κάτι που σημαίνει ότι αυτά θα πρέπει να ανεφοδιάζονται κάθε φορά στα αεροδρόμια ή σε αεροδιαδρόμους που θα πρέπει να δημιουργηθούν.
