Για τον Εκσυγχρονισμό των Θεσμών της Πολιτικής Δικονομίας και τη βελτίωση του συστήματος δικαιοσύνης μιλά σε συνέντευξη του ο Πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Δρ. Χρίστος Κληρίδης. Ο Δρ. Κληρίδης, επισημαίνει ότι η μεταρρύθμιση θα αναβαθμίσει το επίπεδο της δικηγορίας στην Κύπρο, θα βελτιώσει τις δικαστικές διαδικασίες και θα παρέχει μακροπρόθεσμα οφέλη για τους πολίτες και την κοινωνία.
Το έργο για τον Εκσυγχρονισμό των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, ένα κοινό έργο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Reform) και του Συμβουλίου της Ευρώπης σε συνεργασία με το Ανώτατο Δικαστήριο, ολοκληρώθηκε με την επίσημη τελετή που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα. Πώς, κατά τη γνώμη σας, αυτή η μεταρρύθμιση θα βοηθήσει στη γενικότερη βελτίωση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης στην Κύπρο;
Θεωρώ ότι η μεταρρύθμιση όσον αφορά τους θεσμούς πολιτικής δικονομίας θα βοηθήσει στη βελτίωση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης στην Κύπρο ως εξής: Αρχικά, θα επιταχύνει την εκδίκαση υποθέσεων με δεδομένο ότι θα υπάρχει πιο σωστή και συνολική προετοιμασία για την παρουσίαση των υποθέσεων ενώπιον του δικαστηρίου. Όταν μία υπόθεση θα φθάσει στο στάδιο εκδίκασής της οι δικηγόροι θα είναι υποχρεωμένοι να έχουν προετοιμάσει όλη τη μαρτυρία και τεκμήρια που θα παρουσιαστούν, όλη τη νομική έρευνα, συμπεριλαμβανομένου του καταλόγου αυθεντιών, και έτσι όλη οι συντελεστές της δίκης θα επικεντρωθούν στα βασικά σημεία προαπαιτούμενα για την έκδοση απόφασης. Τόσο η μαρτυρία, εκ των πραγμάτων, όσο και η παρουσίαση των νομικών επιχειρημάτων καθίσταται εκ των προτέρων συγκεκριμένη και περιορισμένη κάτω από την καθοδήγηση του ίδιου του δικαστηρίου. Ιδιαίτερα και όχι αποκλειστικά και στον τομέα της εμπειρογνωμοσύνης, οι νέοι θεσμοί αποκλείουν την εξέταση πλέον απεριόριστου αριθμού εμπειρογνωμόνων. Περαιτέρω η αντεξέταση των μαρτύρων περιορίζεται σε συγκεκριμένα θέματα και βάζει τροχοπέδι στην μακράν αντεξέταση που μπορούσε να διαρκέσει πολλές φορές μέρες. Αποφεύγεται επίσης ο κατακερματισμός διεξαγωγής της δίκης εφόσον καθιερώνεται η αρχή πλέον του day in day out.
Και ακριβώς επειδή θα υπάρξει επιτάχυνση των διαδικασιών αυτή αναμένεται ότι θα έχει και σαν αποτέλεσμα τη μείωση του συνολικού κόστους εκδίκασης μίας υπόθεσης. Λιγότερος χρόνος σημαίνει και λιγότερα έξοδα. Επιπλέον θα αναβαθμιστεί και η ποιότητα των αποφάσεων. Η ταχύτητα και η σωστή προετοιμασία συνεπάγονται και σωστότερες μελετημένες σε βάθος αποφάσεις επί της ουσίας. Παράλληλα, θα υπάρξει ώθηση στους δικηγόρους καταβολής προσπαθειών για εξώδικη διευθέτηση της διαφοράς σε όλα τα στάδια. Ακόμη και στο στάδιο πριν την καταχώρηση της αγωγής οι δικηγόροι αντιλαμβάνονται πλέον με τους νέους θεσμούς ότι θα πρέπει να καταβάλουν προσπάθεια συμβιβασμού εξώδικα της υπόθεσης και πριν ακόμη αυτή οδηγηθεί στο δικαστήριο.
Τέλος εισάγονται νέες διαδικασίες και νέοι θεσμοί σε ένα εκσυγχρονισμένο πλέον πλαίσιο πολιτικής δικονομίας ενισχύοντας το οπλοστάσιο το οποίο οι δικηγόροι δύνανται να αξιοποιήσουν για καλύτερα αποτελέσματα προώθησης των συμφερόντων του πελάτη του. π.χ. το μέρος που αφορά την έκδοση προσωρινών διαταγμάτων έχει εκσυγχρονισθεί, είναι αρκετά διευρυμένο και παρέχονται νέες ευκαιρίες στους δικηγόρους αξιοποίησης του νέου θεσμικού πλαισίου.
Ποια τα οφέλη για τη δικηγορική κοινότητα; Πώς θα μεταβληθούν οι καθημερινές διαδικασίες και εργασίες των δικηγόρων;
Εκ των πραγμάτων θα αναβαθμιστεί και το επίπεδο της δικηγορίας στην Κύπρο γιατί οι δικηγόροι θα πρέπει πλέον να είναι πλήρως καταρτισμένοι όχι μόνο στα θέματα της δικονομίας αλλά και στον τρόπο παρουσίασης της υπόθεσης και νομικής επιχειρηματολογίας με δεδομένη την καθοριστική παρεμβολή του δικαστηρίου στην έκδοση οδηγιών για την διεκπεραίωση της υπόθεσης.
Τα οφέλη στη δικηγορική κοινότητα από το νέο εκσυγχρονισμένο πλαίσιο των θεσμών πολιτικής δικονομίας είναι πάμπολλα. Καταρχάς οι δικηγόροι θα πρέπει να εξοικειωθούν με τις διαδικασίες εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών (ADR). Θα πρέπει να εξοικειωθούν με την διαδικασία διαμεσολάβησης και παραπομπής θεμάτων για επίλυση σε διαμεσολάβηση ή σε διαιτησία. Ήδη ο ΠΔΣ έχει δημιουργήσει Κέντρο Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης και η ενεργοποίησή του θα βοηθήσει τα μέγιστα τους δικηγόρους και την δικηγορική κοινότητα στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πελατών τους για επίλυση των διαφορών αμεσότερα με λιγότερο ίσως κόστος και με πιο γρήγορα αποτελέσματα. Η εξυπηρέτηση του πελάτη και η ικανοποίηση των απαιτήσεών του συνεπάγεται αύξηση όγκου εργασιών για ευνόητους λόγους που ο ένας πελάτης φέρνει τον άλλον και οι πολίτες πλέον ανακτούν την εμπιστοσύνη τους στον θεσμό της δικαιοσύνης και της διαδικασίας για απόδοσή τους. Οι δικηγόροι πρέπει να είναι πλήρως εξοικειωμένοι με το νέο δικονομικό πλαίσιο και θα πρέπει να είναι έτοιμοι να αξιοποιήσουν όλες τις δυνατότητες όπως π.χ. στα θέματα που αφορούν το οπλοστάσιο των προσωρινών διαταγμάτων, την μαρτυρία των εμπειρογνωμόνων, την αποκάλυψη εγγράφων κτλ.. Οι δικηγόροι θα υποχρεωθούν να είναι πολύ πιο προσεκτικοί σε κάθε βήμα το οποίο λαμβάνουν, πρέπει να παρακολουθούν πλέον τις διαδικασίες και προθεσμίες, να είναι συνεπείς και πολύ καλά προετοιμασμένοι.
Με ποιους τρόπους οι νέοι κανονισμοί θα βελτιώσουν τις δικαστικές διαδικασίες και ποια θα είναι τα μακροπρόθεσμα οφέλη για τους πολίτες και την κοινωνία;
Με δεδομένο τον ρόλο του δικαστή ο οποίος καθίσταται πλέον καθοριστικός στην διαδικασία είναι αναμενόμενο ότι οι κατευθύνσεις τις οποίες θα δώσει και αφορούν ιδιαίτερα την εκδίκαση της ουσίας της υπόθεσης θα έχουν σαν αποτέλεσμα η εκδίκαση των υποθέσεων να γίνεται μόνο εφόσον θα έχουν ήδη ξεκαθαρίσει οι απαραίτητες αποδείξεις, η σημασία τους, θα έχει συγκεκριμενοποιηθεί η μαρτυρία και το νομικό πλαίσιο εις το οποίο θα κατευθυνθεί η τελική απόφαση. Ακόμα και πριν την εκδίκαση της υπόθεσης θα περιοριστούν σε μεγάλο βαθμό αχρείαστες ενδιάμεσες αιτήσεις, ιδιαίτερα με την εισαγωγή του νέου θεσμού ότι ο αποτυχών οφείλει να πληρώνει άμεσα τα έξοδα των ενδιάμεσων αιτήσεων και όχι στο τέλος της διαδικασίας. Η διεξαγωγή εκδίκασης των ενδιάμεσων αιτήσεων στο νέο πρότυπο, οι επιπτώσεις κακής δικογράφησης και ο εκσυγχρονισμός εν γένει των διαδικασιών συνεπάγεται περιορισμό των αχρείαστων και λανθασμένων διαδικασιών, ταχύτητα και αμεσότερη καθοδήγηση των ζητημάτων προς επίλυση στην τελική κατεύθυνση που είναι η εκδίκαση της διαφοράς. Μακροπρόθεσμα οι πολίτες θα ανακτήσουν την εμπιστοσύνη τους στους θεσμούς και στις διαδικασίες και ευρύτερα στη δικαιοσύνη και το κράτος δικαίου και θα εξαλειφθεί η δυσπιστία στον θεσμό.
Συμφωνείτε με την άποψη ότι η επιτυχής εφαρμογή των νέων Κανονισμών προϋποθέτει αλλαγή κουλτούρας από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, δικαστές και δικηγόρους; Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό;
Η αλλαγή κουλτούρας όλων των εμπλεκομένων φορέων και δικηγόρων είναι sine qua non για την επιτυχή εφαρμογή των νέων κανονισμών. Τα δικαστήρια υπάρχουν για να επιλύουν διαφορές όπου εναλλακτικοί τρόποι επίλυσής των έχουν αποτύχει. Τα δικαστήρια δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται για «ψύλλου πήδημα» αλλά ούτε και να υπάρχει κατάχρηση των διαδικασιών για αποφυγή και καθυστέρηση επίλυσης των διαφορών. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες δεν θα προσφεύγουν στα δικαστήρια αν δεν έχουν πραγματικά συζητήσει την υπόθεση αλλά ούτε και θα χρησιμοποιούν τα δικαστήρια εκμεταλλευόμενοι χρονοβόρες διαδικασίες προς αποφυγή τακτοποίησης των υποχρεώσεών τους. Όλοι οι δικηγόροι που εκπροσωπούν και συμβουλεύουν τους πελάτες τους θα πρέπει να αλλάξουν ριζικά την νοοτροπία τους έναντι των δικαστικών διαδικασιών οι οποίες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με στόχο την ταχεία απόδοση δικαιοσύνης. Παράλληλα, και οι δικαστές, θα αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην διευκόλυνση κατά δίκαιο τρόπο των διαδικασιών με στόχο την αποτελεσματική και γρήγορη εφαρμογή της δικαιοσύνης στο πλαίσιο ταχείας και δικαίας από κάθε άποψη εκδίκασης των διαφορών. Τυπολατρικές αντιμετωπίσεις και ή αποδοχή τακτικής κωλυσιεργίας παύουν να έχουν οποιαδήποτε θέση πλέον στις δικαστικές διαδικασίες.
Ποια είναι τα σχέδια του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου για μελλοντική εκπαίδευση των δικηγόρων έτσι ώστε να διασφαλιστεί η επιτυχής εφαρμογή των νέων Κανόνισμών; Υπάρχει στα πλάνα σας η προσφορά προγραμμάτων προϋπηρεσιακής (σε ασκούμενους δικηγόρους) ή ενδοϋπηρεσιακής εκπαίδευσης;
Ο ΠΔΣ είχε ενεργή συμμετοχή σε όλα τα στάδια εκπόνησης των νέων θεσμών πολιτικής δικονομίας και στην αρχική εκπαίδευση μέσα στο θεσμικό πλαίσιο εισαγωγής των θεσμών και επίσημους σχεδιασμούς. Έχει ετοιμάσει σχέδιο δράσης και συμφωνήσει με ειδικούς εμπειρογνώμονες εκπαιδευτές οι οποίοι είχαν συμμετάσχει στις διεργασίες για την εκπόνηση των νέων θεσμών αλλά και άλλους έμπειρους δικηγόρους για παροχή σεμιναρίων στο πλαίσιο προγράμματος εκπαίδευσης των δικηγόρων το οποίο θα τεθεί σε εφαρμογή το 2022. Αναμένεται μέχρι το τέλος του 2022 ότι όλοι οι δικηγόροι που ασκούν την δικηγορία θα έχουν την δυνατότητα να παρακολουθήσουν τα προγράμματα του ΠΔΣ για να είναι έτοιμοι με την εισαγωγή των νέων θεσμών να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις. Τα προγράμματα θα προσφέρονται και σε ασκούμενους δικηγόρους και αναμένεται να τα παρακολουθήσει μεγάλος αριθμός ενδιαφερομένων. Προγραμματίζονται και διαλέξεις και σεμινάρια και άμεση βοήθεια δικηγόρων για τυχόν προβλήματα που θα δημιουργηθούν – help desks.
