«Είτε όλοι μαζί, είτε κανένας μας» διαμηνύουν δεκάδες φοιτητές στην χιονισμένη αυλή έξω από το γραφείο του νεοδιορισμένου Πρύτανη στο γνωστό πανεπιστήμιο Μπογάζιτσι (του Βοσπόρου) στην Κωνσταντινούπολη. Κάθε μέρα μια ομάδα φοιτητών και ακαδημαϊκών είναι έξω από το γραφείο του Μελίχ Μπουλού, που διορίστηκε με προεδρικό διάταγμα αρχές του χρόνου από τον Ταγίπ Ερντογάν στη θέση του Πρύτανη, χωρίς να πληροί – όπως λένε – τα απαραίτητα προσόντα
Παρά την βίαιη αστυνομική κατφοιτητικό κίνημααστολή και τις εκατοντάδες συλλήψεις φοιτητών σε ολόκληρη την Τουρκία, εδώ και 40 και πλέον μέρες, οι φοιτητές στο Μπογάτζιτσι δηλώνουν ότι θα διαμαρτύρονται καθημερινά, μέχρι να φύγει ο Μπουλού. «Θέλουμε εκλεγμένο και όχι διορισμένο Πρύτανη», «Όχι σε πρύτανη διαχειριστή», είναι μερικά από τα συνθήματα τους ενώ στα ΜΚΔ υπάρχουν hashtag «Η αντίσταση του Μπογάζιτσι», «Αλληλεγγύη στο Μπογάζιτσι», «Δεν θα κοιτάμε κάτω».
Φοιτητές στην Άγκυρα, την Σμύρνη και άλλες τουρκικές πόλεις βγαίνουν στους δρόμους για να εκφράσουν συμπαράσταση και αντίθεση στους προεδρικούς διορισμούς Πρυτάνεων. Στο πλευρό του Μπογάζιτσι και φοιτητές σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, όπως της Σορβόννης.
Ο Μπουλού ήταν πρώην υποψήφιος Βουλευτής με το ΑΚΡ που απέτυχε να εκλεγεί, πρώην υποψήφιος Δήμαρχος του ΑΚΡ στο δήμο Ατασεχίρ της Κωνσταντινούπολης όπου επίσης απέτυχε να εκλεγεί, ενώ με προεδρικά διατάγματα διορίστηκε στο παρελθόν πρύτανης σε άλλα τρία – τουλάχιστον – πανεπιστήμια στην Τουρκία.
Η τουρκική εκτελεστική εξουσία αποκάλεσε τους φοιτητές του Μπογάζιτσι φίδια, τρομοκράτες, τεμπέληδες, τους ΛΟΑΤΙ φοιτητές «διεστραμμένους». Ξύλο, χημικά, συλλήψεις και προσαγωγές ακόμα και από τα σπίτια τους, ανακρίσεις χωρίς ρούχα.
Ο Νίκος Μούδουρος, Λέκτορας στο τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου εξηγεί στο ΚΥΠΕ το τί συμβαίνει, γιατί και ποιες είναι οι συνέπειες.
Διορισμοί με προεδρικά διατάγματα
Οι διορισμοί πρυτάνεων άρχισαν το 1982 επί Κενάν Εβρέν, εξηγεί ο κ. Μούδουρος. Οι πρυτάνεις τότε εκλεγόταν από τα πανεπιστήμια και οι τρεις επικρατέστεροι ετίθεντο ενώπιον του Προέδρου, στην διακριτική ευχέρεια του οποίου και του Συμβουλίου Ανώτατης Εκπαίδευσης (YÖK), ήταν η τελική επιλογή διορισμού. Έντονη θέση Ερντογάν και ΑΚΡ από το 2015 ήταν πως πρέπει να καταργηθούν οι εκλογικές διαδικασίες στα πανεπιστήμια και αυτά να διοικούνται με μοντέλο επιχείρησης, πρόσθεσε.
Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 και την επιβολή κατάστασης εκτάκτου ανάγκης στην Τουρκία, καταργήθηκε με διάταγμα το δικαίωμα στις εκλογικές διαδικασίες στα πανεπιστήμια που πλέον με την συνταγματική αλλαγή του 2018 έγινε νόμος, σημείωσε ο κ. Μούδουρος υπενθυμίζοντας ότι και τότε υπήρξαν αντιδράσεις, πιο σποραδικές.
Ο Ερντογάν θέλει μέσα και από μικρότερες δομές και εξουσίες να αναπαράγει το ιδεολογικό και πολιτικό του πρόγραμμα, ανέφερε ο κ. Μούδουρος, και ο Μελίχ Μπουλού είναι ένα από τα πιο κλασικά παραδείγματα αυτής της απαίτησης του Τούρκου Προέδρου. «Η μόνη σχέση του Μπουλού με το πανεπιστήμιο αυτό, είναι ότι είναι απόφοιτός του. Αν μελετήσει κάποιος τις πολιτικές του θέσεις, πέραν του ότι είναι οργανικό στέλεχος του ΑΚΡ, φαίνεται ότι εκφράζει την στάση πως τα πανεπιστήμια πρέπει να είναι βραχίονας της κεντρικής εξουσίας του Ερντογάν, να μην λειτουργούν ως ακαδημαϊκά ιδρύματα, αλλά να προσαρμοστούν στις ανάγκες της αγοράς».
Γιατί στο πανεπιστήμιο Μπογάζιτσι
Το συγκεκριμένο πανεπιστήμιο, ανέφερε ο Νίκος Μούδουρος, έχει μια μεγάλη ιστορία, διεθνή παρουσία του ακαδημαϊκού του προσωπικού, ψηλή βαθμολογία εισαγωγής και παρ’ ότι τελικά σε αυτό φοιτούν πλέον και νέοι από την Ανατολία – όχι μόνο η ελίτ της Κωνσταντινούπολης – η τουρκική εξουσία σκόπιμα καλλιεργούσε τον μύθο περί αφρόκρεμας φοιτητών της κοσμικής ελίτ και ενός προνομιακού πανεπιστημίου, που δεν είναι παραγωγικό, αλλά παρασιτικό και απορροφά την αξία, το κέρδος και την παραγωγή της υπόλοιπης κοινωνίας.
Είναι ο τρόπος, εξήγησε, που ο Ταγίπ Ερντογάν αντιμετωπίζει κάθε τομέα της κοινωνίας που δεν ασπάζεται την δική του πολιτική και ιδεολογία. Το πανεπιστήμιο Μπογάζιτσι, κατά τον Τούρκο Πρόεδρο, πρέπει να υποταχθεί ως βραχίονας της εξουσίας που αναπαράγει το πολιτικο-ιεδολογικό της πρόγραμμα στην φοιτητική νεολαία και την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Η αστυνομική και λεκτική βία ενάντια στους φοιτητές
Όσο οι αντιδράσεις επεκτείνονται στην κοινωνία, επεκτείνεται και η αστυνομική βία, παρατηρεί ο κ. Μούδουρος σημειώνοντας ότι η αστυνομία αποτελεί πλέον κεντρικό ιδεολογικό θεσμό του νέου καθεστώτος. Για τον κεμαλισμό ο μηχανισμός καταστολής των κοινωνικών κινημάτων ήταν ο στρατός, για την νέα Τουρκία του Ερντογάν είναι η αστυνομία, πρόσθεσε, που πλέον είναι σε σύνθεση και θέσεις μια «θρησκευτικο-συντηρητική δομή εξουσίας».
Με τους προϋπολογισμούς του 2020 ενισχύθηκαν οι δομές και οι αρμοδιότητές της, είπε, ενώ σε πρόσφατο νομοσχέδιο περιλαμβάνεται ρήτρα για χρήση και στρατιωτικών μέσων για λόγους επιβολής τα τάξης από την αστυνομία, όποτε αυτή το κρίνει. «Η χρήση βίας φαίνεται να υιοθετείται πλέον ως πολιτική κατά της αντιπολίτευσης»
Κληθείς να σχολιάσει το λεκτικό από την εξουσία εναντίον των φοιτητών, ο κ. Μούδουρος είπε ότι τα άτομα της κοινωνικής αντιπολίτευσης θεωρούνται για την νέα Τουρκία του Ερντογάν «εκτός έθνους». Δεν προσαρμόζονται σε αυτό που η εξουσία ορίζει ως εθνικές αξίες: προσήλωση στη θρησκεία, την κρατική εξουσία, τον ηγέτη της και την οικογένεια ως ιδεολογικό πυρήνα αναπαραγωγής του κράτους, όπως είπε. «Πρέπει άμεσα να κατασταλούν. Για την επιβίωση του κράτους αξίζει κάθε θυσία, η Τουρκία απειλείται όχι μόνο από το εξωτερικό αλλά κυρίως από το εσωτερικό, κατά τον Ταγίπ Ερντογάν».
Ερωτηθείς εάν υπάρχει φαινόμενο ντόμινο των φοιτητικών αντιδράσεων, ο Νίκος Μούδουρος απάντησε καταφατικά λέγοντας ότι σημαντικό είναι το πώς αυτές οι αντιδράσεις σε διάφορα πανεπιστήμια της Τουρκίας, θα ενωθούν με τις εργατικές απεργιακές κινητοποιήσεις που είναι σε εξέλιξη αυτή την περίοδο αλλά δεν βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Σημείωσε δε ότι απεργίες πλέον γίνονται σε εργοστάσια κεντρικών πόλεων του ισλαμικού κινήματος, όπως το Καϊσέρι, η Καισάρεια.
«Είναι μια περίοδος έντονων κοινωνικών κινημάτων στην Τουρκία που παλιότερα, λόγω της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης καταστέλλονταν πιο εύκολα. Τώρα λόγω της πανδημίας και της οικονομικής αποσταθεροποίησης, τα κινήματα αυτά εμφανίζονται ξανά. Δεν γνωρίζουμε όμως το μέγεθος που μπορεί να φτάσουν το επόμενο διάστημα».
Ο Ερντογάν του Εβρέν
Ο Ταγίπ Ερντογάν, είπε ο κ. Μούδουρος, είναι ένα από τα αποτελέσματα της πολιτικής Εβρέν την δεκαετία του ’80 που άνοιξε τις πύλες τότε στο ισλαμικό κίνημα το οποίο όχι μόνο θεωρούνταν mainstream – κυρίαρχη άποψη, αλλά δομικό κομμάτι της συνολικής ταυτότητας της Τουρκίας.
Εκτίμησε ότι ο Ερντογάν «κληρονόμησε» τρεις θέσεις της πολιτικής Εβρέν: τον διορισμό πρυτάνεων – χωρίς καν εκλογές στην δική του διακυβέρνηση – την θέση ότι το ισχυρό κράτος, και άρα η ισχυρή Τουρκία, ταυτίζεται με το πόσο συγκεντρωμένη και ισχυρή είναι η κεντρική εξουσία και η αμφισβήτηση εκλογικών αποτελεσμάτων με τον διορισμό Κρατικών Επιτρόπων (Kayyum=διαχειριστής), που άρχισε το 2014 στις κουρδικές περιοχές για την καταστολή του κουρδικού κινήματος και επεκτάθηκε μετά το πραξικόπημα στην αναδιάταξη των επιχειρήσεων του Φετουλλάχ Γκιουλέν στην Τουρκία.
Kayyum βλέπουμε τώρα και στα πανεπιστήμια, ανέφερε ο κ. Μούδουρος, παραλληλίζοντας την πρακτική και με το τι συνέβη στα κατεχόμενα με το ΚΕΕ, την εκλογή – τελικά άνευ ανθυποψηφίου – του Ερσάν Σανέρ στην προεδρία του κόμματος και μετά στην «πρωθυπουργία».
Πηγή: ΚΥΠΕ
