Η πανδημία που έκανε την εμφάνιση της στην Κύπρο την 9η Μαρτίου 2020… Ο χρόνος που μεσολάβησε, οι δυσκολίες, ο θάνατος συνανθρώπων μας, οι νέες συνήθειες και όσα ακόμα δε μπορούμε να… συνηθίσουμε. Ένας χρόνος με την πανδημία του κορωνοϊού στην Κύπρο
Από τον Δεκέμβριο του 2019 όταν ακούσαμε για πρώτη φορά, οι περισσότεροι τουλάχιστον, την λέξη κορωνοϊός, ως τις αρχές Μαρτίου οπότε η πανδημία εμφανίστηκε στο νησί μας και μέχρι σήμερα, που σαφώς πιο έμπειροι και εφοδιασμένοι με εμβόλια, «πολεμούμε» ακόμα τη νόσο covid-19, η ζωή όλων άλλαξε.
Η πανδημία ανάγκασε τους λαούς να ζήσουν για περίοδο μεγαλύτερη του ενός χρόνου με δεδομένα που ουδείς μπορούσε να φανταστεί. Πόσο μάλλον να διαχειριστεί με ευκολία. Μια κρίση, που ειδικά στην περίοδο του πρώτου lockdown, απέδειξε ότι ο κρατικός μηχανισμός, παρά τις δυσκολίες, λειτούργησε. Σίγουρα δεν κύλησαν όλα… ρολόι αλλά πως θα μπορούσαν άλλωστε;
Ένας χρόνος που άλλαξε τα πάντα
Ένας χρόνος πανδημίας.
35 χιλιάδες συμπολίτες μας νόσησαν και πέραν των 230 δεν κατάφεραν να επιβιώσουν.
Πάνω από 860 χιλιάδες μοριακά τεστ PCR και πέραν του 1,5 εκατομμυρίου τεστ ταχείας ανίχνευσης αντιγόνου μέσω του προγράμματος του Υπουργείου Υγείας.
Φάρμακο ακόμα δεν έχει βρεθεί, όμως έχουμε το μεγαλύτερο «όπλο», όπως αναφέρουν οι ειδικοί, που δεν είναι άλλο από το εμβόλιο.
Μάθαμε να φοράμε μάσκες.
Το σύστημα υγείας έφτασε στα όρια του. Λειτούργησε Νοσοκομείο Αναφοράς στο Γενικό Νοσοκομείο Αμμοχώστου, δημιουργήθηκε σε χρόνο ρεκόρ για τα δεδομένα της Κύπρου νέα Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και εξοπλίστηκαν ΜΕΘ και ΜΑΦ προκειμένου να διαχειριστούν τα δεκάδες περιστατικά που έφταναν καθημερινά.
Μάθαμε να ζούμε με κανόνες πρωτοφανείς, αναγκαστήκαμε να συνηθίσουμε την αποστολή μηνύματος προκειμένου να βγούμε από το σπίτι μας, ξεχάσαμε εστιατόρια και διασκέδαση, μείναμε μακριά από οικογένειες και αγαπημένους, ζήσαμε μόνοι. Κάποιοι δυστυχώς δε μπόρεσαν να το διαχειριστούν.
Κάποιοι έχασαν την εργασία τους και δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα με το αύριο να παραμένει αβέβαιο.
Μάθαμε την τηλεργασία, την τηλεκπαίδευση και να διεκπεραιώνουμε δεκάδες υποχρεώσεις διαδικτυακά.
Μια κρίση που άλλαξε τον κόσμο…
Εξώδικα και συμμόρφωση πολιτών…
Με μια μερίδα πολιτών να αντιδρά στις απαγορεύσεις και να βγαίνει στους δρόμους εις ένδειξη διαμαρτυρίας, η πλειοψηφία αν και κουρασμένη από τα παρατεταμένα μέτρα, συμμορφώνεται με τους περιορισμούς. Τα ποσοστά χαρακτηρίζονται ως ικανοποιητικά.
Ενδεικτικά, από την 1η Ιανουαρίου 2021 μέχρι και τις 23 Φεβρουαρίου 2021, σύμφωνα με τα στοιχεία της Αστυνομίας, διενεργήθηκαν συνολικά 54.216 έλεγχοι παγκύπρια, από τους οποίους προέκυψαν 6.605 καταγγελίες πολιτών και 97 καταγγελίες υποστατικών. Πρωταθλήτρια στις καταγγελίες είναι η Λεμεσός με 2.369, ακολουθεί η Λευκωσία με 1.645, ενώ από 700-800 έχουν Λάρνακα, Λεμεσός και Πάφος.
Από το πρώτο κρούσμα στην Κύπρο…
9 Μαρτίου, η μέρα που καταγράφονται τα πρώτα επιβεβαιωμένα κρούσματα στην Κύπρο. Το Υπουργείο Υγείας είχε από πολύ νωρίτερα τεθεί σε συναγερμό. Εκείνο το απόγευμα, ο Υπουργός Υγείας Κωνσταντίνος Ιωάννου ανακοίνωνε από το γραφείο του στους δημοσιογράφους, δύο επιβεβαιωμένα κρούσματα covid 19 τα οποία εντοπίστηκαν στην χώρα. Επρόκειτο για δύο Κύπριους άνδρες, ένα 25χρονο και ένα 64χρονο γιατρό.
Ο 25χρονος είχε έρθει από το Μιλάνο στις 26 Φεβρουαρίου και είχε εξεταστεί από το ιατρείο στο αεροδρόμιο και του είχε ζητηθεί να αυτοπεριοριστεί. Ο γιατρός είχε έρθει από την Αγγλία στις 3 Μαρτίου αλλά αργοπόρησε να ενημερώσει για τα συμπτώματα του, εργαζόμενος κανονικά στο νοσοκομείο της πρωτεύουσας, γεγονός που προκάλεσε διάφορες αντιδράσεις.
Άρχισε ένας αγώνας δρόμου για τον εντοπισμό των επαφών που είχε, η πρώτη ουσιαστικά διαδικασία ιχνηλάτησης. Τα 152 δείγματα που λήφθηκαν από τις επαφές του, ήταν όλα αρνητικά. Εξαιτίας του επιβεβαιωμένου κρούσματος του γιατρού, το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας παρέμεινε κλειστό για 48 ώρες.
Οι πρώτες απαγορεύσεις
Στις 11 Μαρτίου καταγράφηκαν άλλα τέσσερα νέα κρούσματα κορωνοϊού στην Κύπρο, δημιουργώντας έτσι την αλυσίδα των κρουσμάτων που θα επακολουθούσαν στην συνέχεια. Ο Υπουργός Υγείας Κωνσταντίνος Ιωάννου με το πρώτο διάταγμα του, δυνάμει του Περί Λοιμοκάθαρσης Νόμου απαγόρευσε μέχρι και την 31η Μαρτίου 2020, τη συγκέντρωση σε Θέατρα, Σινεμά, Εστιατόρια, Καφετέριες, Μπαρ, Παγωταρίες, Αίθουσες Εκδηλώσεων- πέραν των 75 συνολικά ατόμων.
Στο μεταξύ, αρχίζουν οι επιμολύνσεις ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας των δημόσιων νοσηλευτηρίων με αποτέλεσμα μερικά από αυτά να αναστέλλουν τις λειτουργίες τους και να επιβάλλονται περιοριστικά μέτρα.
Στις 13 Μαρτίου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης με διάγγελμα του στον λαό ανακοινώνει αυστηρότερα μέτρα στα σημεία εισόδου στην Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς και στα οδοφράγματα και αναστολή λειτουργίας των σχολείων.
Στις 14 Μαρτίου αρχίζουν να ακυρώνονται πτήσεις προς τα Αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου ενώ μόνο σε όσους πολίτες προσκόμιζαν ιατρικό πιστοποιητικό εξέτασης του κορωνοϊού όχι παλαιότερο των τεσσάρων ημερών επιτρεπόταν η είσοδος στην Κυπριακή Δημοκρατία από 16 Μαρτίου μέχρι 30 Απριλίου. Σε περιορισμό για 14 μέρες σε χώρους απομόνωσης μεταφέρονταν επιβάτες πτήσεων που έφταναν στα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου.
Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος κάλεσε το χριστεπώνυμο πλήρωμα να απέχει μέχρι τις 10 Απριλίου από τις ακολουθίες.
Στις 18 Μαρτίου, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης τονίζει στα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου την σημασία του να κληθούν σε συστράτευση όλοι οι πολίτες για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού.
Στις 21 Μαρτίου, τέθηκε σε ισχύ το Διάταγμα του Υπουργού Μεταφορών για απαγόρευση πτήσεων στα αεροδρόμια της Κύπρου για 14 μέρες.
Ο πρώτος θάνατος και το γενικό lockdown
Στις 21 Μαρτίου, ανακοινώθηκε ο πρώτος θάνατος ασθενούς με κορωνοϊό στο Γενικό Νοσοκομείο Πάφου.
Ξενοδοχεία άνοιξαν τις πύλες τους για να φιλοξενήσουν επαναπατρισθέντες που είχαν εγκλωβιστεί λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού σε χώρες του εξωτερικού.
Στις 23 Μαρτίου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης σε διάγγελμα του ανακοινώνει γενικό lockdown με απαγόρευση κυκλοφορίας, εκτός εξαιρέσεων.
30 Μαρτίου, ο Υπουργός Υγείας σε μια προσπάθεια με σκοπό την καταπολέμηση του κορωνοϊού ανακοίνωσε αυστηρότερα μέτρα περιορισμού όπως κατ’ εξαίρεση διακίνηση μόνο μια φορά την ημέρα με την αποστολή sms, χρήση εντύπου μόνο για άτομα άνω των 65, αύξηση της ποινής για παράβαση των μέτρων σε €300, απαγόρευση συνάξεων σε οικίες εκτός από όσους διαμένουν σε αυτά, καθώς και καθολική απαγόρευση της κυκλοφορίας από 21:00 μέχρι τις 06:00 πέραν από τους εργαζόμενους που κατείχαν ειδικό έντυπο.
8 Απριλίου, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ανακοινώνει την παράταση μέχρι τις 30 Απριλίου των μέτρων που έχουν κατά καιρούς αποφασιστεί για περιορισμό των επιπτώσεων του κορωνοϊού.
4 Μαΐου, η Κύπρος εισέρχεται στην πρώτη φάση χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων και ο κόσμος αρχίζει να επαναδραστηριοποιείται σιγά-σιγά και ακολουθούν μήνες καλοκαιρινοί, με πολύ χαμηλούς αριθμούς κρουσμάτων και τους πολίτες να επανέρχονται δειλά-δειλά στην καθημερινότητα τους, σε ρυθμούς όμως πανδημίας.
Οι υψηλές θερμοκρασίες της Κύπρου τους καλοκαιρινούς μήνες, οι τότε αναφορές των ειδικών ότι η καλοκαιρία βοηθά, τα ελπιδοφόρα αποτελέσματα που ανακοινώνονταν σε καθημερινή βάση, έκαναν πολλούς από τους συμπολίτες μας να πιστέψουν ότι ήταν το τέλος ενός δύσκολου δρόμου… Οι ειδικοί επέμεναν ότι ο κορωνοϊός δε θα φύγει έτσι εύκολα από τη ζωή μας.
Η περίοδος της ύφεσης
Στις 27 Μαΐου, κανένα κρούσμα του ιού SARS-CoV-2 δεν καταγράφηκε στην Κύπρο ενώ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ο αριθμός που καταγράφεται είναι μηδαμινός ή μικρός.
Στις 5 Ιουνίου, η Κύπρος εισέρχεται στην τρίτη φάση χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων.
Στις 7 Ιουνίου, το Υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε τα μέτρα που πρέπει να τηρούνται σε ναούς και άλλους θρησκευτικούς χώρους για λειτουργίες και λατρευτικές συνάξεις και τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για τους πιστούς με σκοπό τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας.
Στις 9 Ιουνίου επαναλειτουργούν τα αεροδρόμια της Κύπρου υπό νέους κανονισμούς. Η Κύπρος έστω και με δραματική μείωση του τουριστικού ρεύματος, θα απολαύσει ένα ήσυχο καλοκαίρι, με την αίσθηση, που αποδείχθηκε ψευδής, ότι η πανδημία αποτελεί παρελθόν.
Στις 14 Σεπτεμβρίου, κάτω από πρωτόγνωρες συνθήκες με εφαρμογή υγειονομικών πρωτοκόλλων επέστρεψαν πίσω στα θρανία τους πέραν των 107.000 μαθητών όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων σε όλα τα σχολεία της ελεύθερης Κύπρου.
Ξανά έκτακτα μέτρα, αναζωπύρωση της πανδημίας και εμβόλια
12 Οκτωβρίου, το Υπουργείο Υγείας αποφάσισε τη λήψη έκτακτων μέτρων για τις επαρχίες Λεμεσού και Λευκωσίας λόγω της αύξησης των περιστατικών COVID-19.
Στις 22 Οκτωβρίου, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε ενίσχυση των μέτρων κατά της διασποράς της νόσου Covid-19, αλλά και μερικό Lockdown στις επαρχίες Λεμεσού και Πάφου καθώς ο ρυθμός αναπαραγωγής της νόσου στην Κύπρο ξεπέρασε το 1,5, που καταδεικνύει αυξητική τάση των περιστατικών.
Στις 11 Νοεμβρίου, στους εργαστηριακούς ελέγχους για εντοπισμό του COVID 19 έκανε την εμφάνιση της και η μέθοδος της ταχείας ανίχνευσης αντιγόνου (rapid test).
30 Νοεμβρίου αποφασίστηκαν μέτρα από το Υπουργικό Συμβούλιο για όλες τις επαρχίες με απαγόρευση της κυκλοφορίας από τις 9 το βράδυ μέχρι τις 5 το πρωί της επόμενης μέρας και κλείσιμο χώρων εστίασης με λειτουργία μέχρι τις 7 το βράδυ.
Στις 19 Δεκεμβρίου παραλαμβάνονται στην Κύπρο δύο ειδικά ψυγεία όπου θα φυλάγονται οι δόσεις των εμβολίων της Pfizer/BioNTech.
Στις 28 Δεκεμβρίου με γραπτή δήλωση του, ο Υπουργός Υγείας Κωνσταντίνος Ιωάννου αναφέρει ότι τις τελευταίες ημέρες το Σύστημα Υγείας δέχεται ασφυκτική πίεση εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των νοσηλευόμενων και ιδιαίτερα των εισαγωγών στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Εκείνη τη μέρα η Κύπρος καταγράφει 751 κρούσματα, αριθμός – ρεκόρ από την έναρξη της πανδημίας.
29 Δεκεμβρίου, το Υπουργείο Υγείας με διάταγμα του, με εξαίρεση την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, απαγορεύει μέχρι τις 10 Ιανουαρίου την παρουσία ατόμων σε οικίες πέραν των μόνιμα διαμενόντων, επιβάλλει τηλεργασία για τον δημόσιο/ευρύτερο δημόσιο τομέα και συστήνει στον ιδιωτικό τομέα, όπως εκεί και όπου είναι εφικτό, να δοθούν διευκολύνσεις στο προσωπικό για κατ’ οίκον τηλεργασία.
Στις 29 Δεκεμβρίου, καταγράφηκε ο μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων από την έναρξη της πανδημίας που ανερχόταν σε 907.
Από τις 10 Ιανουαρίου 2021 η Κύπρος μπαίνει ξανά σε καθεστώς lockdown μέχρι και τις 31 του ίδιου μήνα, με απαγόρευση της κυκλοφορίας από τις 9 το βράδυ μέχρι τις 5 το πρωί, που είναι σε ισχύ μέχρι και σήμερα, απαγόρευση συναθροίσεων, κλείσιμο σχολείων, εστιατορίων και καταστημάτων, μετακινήσεις με γραπτά μηνύματα μέχρι δύο ημερησίως, υποχρεωτική τηλεργασία και αρκετές ακόμα απαγορεύσεις.
1η Φεβρουαρίου ξεκινά το συντηρητικό ξεκλείδωμα της χώρας, το οποίο βρίσκεται στη δεύτερη του φάση.
Οικονομικές επιπτώσεις
Η πανδημία του κορωνοϊού προκάλεσε στις χώρες οικονομικές επιπτώσεις-σοκ, που σίγουρα θα αποτελέσουν σημείο αναφοράς για τη συνέχεια.
Σε ότι αφορά την Κύπρο, η διατήρηση του σεναρίου εξόδου από την ύφεση εντός 2021 στηρίζεται στη αναμενόμενη αύξηση των εμβολιασμένων (κάτι που ισχύει για όλες τις χώρες της ΕΕ) και στην «εκρηκτική» πορεία του ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνο (Ιούλιος – Σεπτέμβριος) του 2020, περίοδος στην οποία είχαν αρθεί οι περιορισμοί ενώ υπήρξε και ένα ασθενές τουριστικό ρεύμα.
Σύμφωνα με τις Χειμερινές Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το πραγματικό ΑΕΠ ανέκαμψε έντονα το τρίτο τρίμηνο του 2020 (+ 9,4% σε σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο). Αυτή η ανάκαμψη οφείλεται στην εγχώρια ζήτηση, η οποία στηρίζεται κυρίως στα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης της οικονομίας. Η ανάκαμψη έχασε ρυθμό προς το τέλος του 2020 καθώς τα μέτρα επανήλθαν οι απαγορεύσεις, ενώ το οικονομικό κλίμα και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών επιδεινώθηκαν τους τελευταίους δύο μήνες του 2020 και τον Ιανουάριο του 2021.
«Τα μέτρα περιορισμού έγιναν αυστηρότερα από την αρχή του έτους, αλλά επηρεάζουν μικρότερο μερίδιο της οικονομικής δραστηριότητας από ό, τι την άνοιξη του 2020. Καθώς οι περιορισμοί αναμένεται να συνεχιστούν έως ότου οι εμβολιασμοί αυξηθούν και τα περιστατικά πέσουν, η ανάκαμψη αναμένεται να πραγματοποιηθεί στο δεύτερο μισό του 2021», αναφέρουν οι υπηρεσίες της Επιτροπής. Σύμφωνα με τις προβλέψεις το πραγματικό ΑΕΠ έχει συρρικνωθεί κατά 5,8% το 2020 και το 2021, προβλέπεται μερική ανάκαμψη, με την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3,2 % και κατά 3,1% το 2022. Αυτό σημαίνει ότι θα απαιτηθούν δύο χρόνια για να καλυφθούν οι απώλειες της πανδημίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι δεδομένου ότι τα μέτρα περιορισμού εξακολουθούν να ισχύουν, οι οικονομίες της ΕΕ και της ευρωζώνης αναμένεται να συρρικνωθούν το πρώτο τρίμηνο του 2021. Η οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να επανέλθει την άνοιξη και να επιταχυνθεί το καλοκαίρι, με δεδομένη την πρόοδο των προγραμμάτων εμβολιασμού και τη σταδιακή χαλάρωση των μέτρων ανάσχεσης. Η βελτίωση των προοπτικών για την παγκόσμια οικονομία αναμένεται επίσης να στηρίξει την ανάκαμψη.
Οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας παραμένουν άνισες μεταξύ των κρατών μελών και η ταχύτητα της ανάκαμψης προβλέπεται επίσης να ποικίλλει σημαντικά.
