Αιφνιδιασμό προκάλεσε στην πολιτική ηγεσία, κυρίως στο κυβερνητικό στρατόπεδο, η δήλωση του Μουσταφά Ακιντζί ότι είναι έτοιμος να αποδεχθεί το πλαίσιο Γκουτέρες ως στρατηγική συμφωνία, εάν το αποδεχθεί και η Ελληνοκυπριακή πλευρά χωρίς αλλοιώσεις.
Σε Προεδρικό και Πινδάρου αρχικώς υπήρξαν διαφορετικές απόψεις ως προς τον τρόπο χειρισμού της κίνησης Ακιντζί, η οποία αποδίδεται και στις διαφωνίες που επικρατούν εντός της τουρκοκυπριακής πολιτικής ηγεσίας και στις διαφορές του Ακιντζί με την τουρκική κυβέρνηση. Άξιο αναφοράς είναι πάντως το γεγονός ότι το πρωί ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Πρόδρομος Προδρόμου προσπαθούσε να αναδείξει τα αρνητικά της κίνησης Ακιντζί αλλά λίγο αργότερα, κορυφαία στελέχη του κυβερνώντος κόμματος με πρώτο τον αρχηγό της παράταξης Αβέρωφ Νεοφύτου και τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο Νίκο Τορναρίτη καλωσόριζαν τη δήλωση Ακιντζί.
Μετά τις έντονες επικρίσεις του ΑΚΕΛ αλλά κυρίως από υποστηρικτές του Προέδρου Αναστασιάδη, οι οποίοι τάσσονται υπέρ της λύσης και τον κατηγορούν για δυστοκία, αποφασίστηκε όπως ο Πρόεδρος απαντήσει καταφατικά στην πρόσκληση-πρόκληση του Ακιντζί, την οποία και χαρακτήρισε ως θετική εξέλιξη, υπό την προϋπόθεση να ξεκαθαρίσει ορισμένα ζητήματα, κυρίως εάν η δήλωσή του δεσμεύει και την Τουρκία, ιδιαίτερα στις προτάσεις που περιλαμβάνονται στο πλαίσιο που έθεσε ο ΓΓ του ΟΗΕ για την κατάργηση του αναχρονιστικού συστήματος εγγυήσεων και αποχώρησης των στρατευμάτων. «Έκανα αναφορά σε θετική εξέλιξη και όχι τυχαία, διότι είναι καλά γνωστό πως ο λόγος ναυαγίου των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά ήσαν οι άκρως αντίθετες θέσεις της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων επί των πιο πάνω» ανέφερε στη δήλωσή του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. «Συνεπώς, τόσο η Τουρκία όσο και ο κ. Ακιντζί, καλούνται να τοποθετηθούν με σαφήνεια και να διευκρινίσουν τις θέσεις τους, εάν αποδέχονται ή όχι τις παραμέτρους του ΓΓ, ώστε να αποφεύγονται παρερμηνείες ή δηλώσεις εντυπωσιασμού αλλά και να διαμορφώσει σαφή εικόνα ο ΓΓ εάν δημιουργούνται οι συνθήκες που θα επιτρέψουν την επανάληψη του διαλόγου» κατέληξε η δήλωση του Προέδρου.
Ο Μουσταφά Ακιντζί επανήλθε τονίζοντας ότι «το πλαίσιο Γκουντέρες δεν αφορούσε μόνο την ασφάλεια και τις εγγυήσεις όπως έχει αναφερθεί από Ελληνοκυπριακής πλευράς» και ότι ο ΓΓ «έθεσε το πλαίσιο σκεπτόμενος ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μια διέξοδος και ανέφερε ότι δεν πρόκειται για διαπραγμάτευση, αλλά ως προς κατά πόσον γίνεται αποδεκτό ή απορρίπτεται».
Αρκετά κενά
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι στο πλαίσιο Γκουτέρες σαφής αναφορά στο εδαφικό, στη βάση του χάρτη που κατατέθηκε από την Τουρκοκυπριακή πλευρά, τον οποίο όμως απέσυρε πολύ πρόσφατα. Η παράγραφος του πλαισίου Γκουτέρες έχει ως εξής: «Η τουρκοκυπριακή πλευρά θα πρέπει να διαφοροποιήσει το χάρτη σε σχέση με κάποιες τοπικές περιοχές. Σ’ ό,τι αφορά το εδαφικό φαίνεται ότι ο ΓΓ ΟΗΕ είχε κάνει αναφορά στην ανάγκη ειπωθεί από πλευράς Τ/κ η Μόρφου (δηλαδή ότι παραχωρείται) και πως σε παρέμβασή του ο Νίκος Αναστασιάδης είπε «όχι μόνο Μόρφου».
Πηγές από την κυβερνητική πλευρά απέδιδαν την κίνηση Ακιντζί ως μια προσπάθεια να αποσείσει την κατηγορία που του αποδίδεται από υποστηρικτές του στα κατεχόμενα για σύμπλευση με την τουρκική στάση και υπαναχώρηση από την δέσμευσή του για λύση του Κυπριακού. Δεν είναι καθόλου τυχαία που η δήλωσή του έγινε με αφορμή τη συμπλήρωση του τρίτου έτους της θητείας του στην «προεδρία» του ψευδοκράτους. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ενέργειά του έγινε δεκτή με αποδοκιμασίες από τα τουρκοκυπριακά κόμματα που ακολουθούν σκληρή γραμμή στο Κυπριακό.
Διπλωματικές πηγές στη Λευκωσία και τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι η κίνηση Ακιντζί και η ανταπόκριση Αναστασιάδη, επιτρέπουν στον ΓΓ του ΟΗΕ να κάνει το επόμενο βήμα για αναγνώριση του εδάφους στη Λευκωσία, με προσωρινή απεσταλμένη την Αμερικανίδα Τζέιν Χολ Λούτε (Jane Holl Lute), η οποία θα διερευνήσει τις δυνατότητες επανέναρξης των συνομιλιών. Η Τζέιν Χολ Λούτε στο παρελθόν είχε υπηρετήσει σε διάφορες θέσεις εντός των Ηνωμένων Εθνών έχοντας επίσης αναλάβει διάφορες ειδικές αποστολές της Γενικής Γραμματέας. Γεννήθηκε το 1956 και υπηρέτησε ως Βοηθός Υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ από το 2009 έως το 2013. Προηγουμένως βρισκόταν στα Ηνωμένα Έθνη και στη θέση του Βοηθού ΓΓ στη Στήριξη της Ειρήνευσης. Πριν λάβει τη θέση αυτή ήταν ΒΓΓ ΟΗΕ για τις Ειρηνευτικές Αποστολές.
Το Πλαίσιο Γκουτέρες
Το πλαίσιο ιδεών του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, όπως αυτό διατυπώθηκε κατά την τελευταία Διάσκεψη για την Κύπρο το καλοκαίρι στο Κρανς Μοντάνα της Ελβετίας αφορά στα έξι βασικότερα σημεία τριβής ανάμεσα στις δύο πλευρές.
* Ασφάλεια και εγγυήσεις: «Πιστεύω ότι θα πρέπει να αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε ότι χρειαζόμαστε ένα νέο σύστημα ασφάλειας στην Κύπρο και όχι συνέχιση υφιστάμενου. Πιστεύω ότι θα πρέπει να τερματιστεί το δικαίωμα παρέμβασης, καθώς επίσης και η Συνθήκη Εγγυήσεων. Πρέπει το νέο σύστημα πρέπει να κάνει όλους τους Κύπριους να αισθάνονται ασφάλεια, χρειαζόμαστε έναν γρήγορο μηχανισμό εφαρμογής, ο οποίος να περιλαμβάνει και πέραν από την Κύπρο χαρακτηριστικά(π.χ. τα Ηνωμένα Έθνη). Οι σημερινοί εγγυητές δεν μπορούν να εφαρμόζουν και να ελέγχουν τους εαυτούς τους».
* Στρατεύματα: «Πρέπει να υπάρξει ραγδαία μείωση από την πρώτη ημέρα, σε επίπεδα που προσομοιάζουν με τους αριθμούς που υπήρχαν στην παλιά Συνθήκη Συμμαχίας. Υπάρχει μια διαφωνία ανάμεσα στα μέρη, κατά πόσο είναι ρήτρα επανεξέτασης ή ρήτρα τερματισμού. Αυτό πιστεύω θα πρέπει να συζητηθεί σε υψηλότερο επίπεδο. Την ίδια στιγμή πρέπει να δούμε τις λεπτομέρειες της αποχώρησης».
* Εδαφικό: «Χρειάζεται η τ/κ πλευρά να προσαρμόσει τον χάρτη που κατέθεσε, ώστε να αντιμετωπίσει κάποιες ανησυχίες που εκφράστηκαν από την ε/κ κοινότητα για περιοχές»
* Περιουσιακό: «Απ’ όσα άκουσα θεωρώ πως στο περιουσιακό πρέπει να υπάρχουν δύο αρχές. Το καθεστώς που θα διέπει τις περιουσίες υπό εδαφική αναπροσαρμογή και τις περιουσίες στις περιοχές που θα μείνουν υπό τ/κ διοίκηση. Στις περιοχές που θα επιστραφούν πρέπει να συμφωνηθούν κριτήρια βάσει των οποίων ο νόμιμος ιδιοκτήτης, χωρίς αυτό να ισχύει κατά 100%, να είναι προνομιούχος. Αντίστοιχα, και στις περιουσίες στις περιοχές που θα μείνουν υπό τ/κ διοίκηση».
* Ισότιμη μεταχείριση: «Όσον αφορά μόνιμη παραμονή Τούρκων υπηκόων στην Κύπρο, να υπάρχει μια αναλογία, που να είναι ακριβοδίκαιη».
* Αποτελεσματική συμμετοχή Τουρκοκυπρίων: «Το θέμα της αποτελεσματικής συμμετοχής χρειάζεται να συζητηθεί περαιτέρω σε σχέση με το αίτημα μιας πλευράς(σ.σ. εννοεί τους Τ/κ) για θετική ψήφο, καθώς επίσης και άλλα στοιχεία του κεφαλαίου της διακυβέρνησης, όπως και το αίτημα για εκ περιτροπής προεδρίας της τ/κ κοινότητας. Είναι θέματα που πρέπει να συζητηθούν».
