Έκθεση Κομισιόν για τα δικαστικά συστήματα στην ΕΕ, πολύ αργή η απονομή δικαιοσύνης στην Κύπρο – «Πολύ αργή η απονομή δικαιοσύνης» – «Αγκάθι» οι διοικητικές υποθέσεις
Το 2015 στο δικαστικό σύστημα της Κύπρου εισέρχονταν 2,5 αστικές, διοικητικές, εμπορικές και άλλες υποθέσεις ανά 100 κατοίκους (έναντι 3,5 ανά 100 κατοίκους το 2010), σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν για τα δικαστικά συστήματα στην ΕΕ, που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα. Σύμφωνα με την έκθεση που περιγράφει τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των δικαστικών συστημάτων, οι υποθέσεις κρίνονται κατά μέσο όρο σε 1085 μέρες – η χειρότερη επίδοση ανάμεσα στις χώρες που παρέδωσαν τα σχετικά στοιχεία για το 2015.
Ειδικότερα για τις διοικητικές υποθέσεις, ο χρόνος επίλυσης είναι κατά πολύ μεγαλύτερος και φτάνει τις 1381 μέρες – και πάλι η χειρότερη επίδοση, αλλά με βελτίωση σε σχέση με τις 1775 μέρες του 2014. Αυτό οφείλεται μεταξύ άλλων και στο γεγονός ότι το δικαστικό σύστημα λύνει 86 υποθέσεις για κάθε 100 που περιλαμβάνει (νεοεισεργόμενες) – ποσοστό που βελτιώνεται θεαματικά στις διοικητικές υποθέσεις όπου 120 επιλύονται για κάθε 100 νεοεισερχόμενες. Στην πράξη 6,5 υποθέσεις το 2015 εκκρεμούν ανά 100 κατοίκους, ποσοστό που βελτιώνεται στις 0,9 για τις διοικητικές υποθέσεις.
Την ίδια ώρα ο χρόνος έκδοσης διοικητικών αποφάσεων σε σχέση με την προστασία των καταναλωτών είναι ένα από τα καλύτερα στην ΕΕ, με 75 μέρες. Την ίδια ώρα οι αποφάσεις επί υποθέσεων που έχουν να κάνουν με ξέπλυμα χρήματος επιλύονται σε 365 μέρες.
Η Κύπρος ωστόσο καταγράφει την μικρότερη χρήση ηλεκτρονικών συστημάτων. Μόνο το 6% φτάνει η χρήση ηλεκτρονικών μέσων για εισαγωγή υποθέσεων στα δικαστήρια, μόνο το 9% φτάνει η ηλεκτρονική υπογραφή εντύπων και η επικοινωνία δικηγόρων και πελατών αγγίζει μόλις το 11%. Ο λόγος είναι πως για το 45% των περιπτώσεων τα μέσα δεν υπάρχουν, για το 17% των περιπτώσεων η χρήση ηλεκτρονικών μέσων δεν επιτρέπεται, ενώ ένα 9% είχε αρνητικές εντυπώσεις για το μέτρο και ένα 2% δεν εμπιστεύεται τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.
Επιπλέον 5,2 πολίτες ανά 100.000 κατοίκους κάνουν χρήση εξωδικαστικών μέσων για επίλυση διαφορών, ενώ το κράτος δαπανά περίπου 25 ευρώ ανά κάτοικο για το δικαστικό σύστημα (ποσό που μειώθηκε από τα 31 ευρώ το 2010). Η συνολική δαπάνη παραμένει διαχρονικά 0,1% του κυπριακού ΑΕΠ, ενώ υπάρχουν περίπου 13 δικαστές ανά 100.000 κατοίκους, με το 31% να είναι γυναίκες. Η συμμετοχή των δικαστών γυναικών στα εφετεία και το ανώτατο δικαστήριο αυξήθηκε μάλιστα κατά 23% από το 2010. Κανένας δικαστής δεν μετέχει το 2015 σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες της ΕΕ σε άλλα κράτη μέλη, όμως το 80% μετεκπαιδεύεται συνεχώς στην Κύπρο. Ο αριθμός των δικηγόρων αγγίζει του 378 ανά 100.000 κατοίκους.
Τέλος για το 2017, το 11% των Κυπρίων θεωρεί τα δικαστήρια εντελώς ανεξάρτητα, ένα άλλο 11% τα θεωρεί μή ανεξάρτητα και ένα 49% τα θεωρεί ικανοποιητικά ανεξάρτητα. Το 13% των πολιτών θεωρεί ότι η κοινωνική θέση των δικαστών δεν εγγυάται την ανεξαρτησία τους, το 20% πιστεύει ότι οι δικαστές δέχονται πιέσεις από οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες και ένα 18% πιστεύει ότι πιέζονται από τους πολιτικούς και την κυβέρνηση. Η ανεξαρτησία των δικαστηρίων στην Κύπρο βαθμολογείται από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) με 4,7 (τη στιγμή που την καλύτερη βαθμολογία έχει η Φιλανδία με 6,7).
Για το σύνολο της ΕΕ, σύμφωνα με την Κομισιόν τα βασικά πορίσματα της φετινής έκθεσης για τη δικαιοσύνη είναι τα εξής:
Μικρότερη διάρκεια των αστικών και εμπορικών δικαστικών διαδικασιών. Σε ορισμένα κράτη μέλη των οποίων τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης αντιμετωπίζουν προκλήσεις. Τα αποτελέσματα της βελτίωσης αυτής είναι πιο ορατά σε περίοδο πέντε ετών παρά βραχυπρόθεσμα.
Τα κράτη μέλη είναι αρμόδια να επιβάλουν την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών. Ο πίνακας αποτελεσμάτων δείχνει ότι η διάρκεια των διοικητικών διαδικασιών και του δικαστικού ελέγχου στον τομέα αυτό ποικίλλει πολύ ανάλογα με τη χώρα. Ο πίνακας δείχνει επίσης ότι πολλά καταναλωτικά ζητήματα επιλύονται άμεσα από τις αρχές προστασίας των καταναλωτών και δεν καταλήγουν στα δικαστήρια.
Όπως προκύπτει από την 4η οδηγία την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, για πρώτη φορά τα κράτη μέλη έχουν δώσει στοιχεία στον τομέα αυτό Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές στη διάρκεια των υποθέσεων – από λιγότερο από μισό έτος έως σχεδόν τρία έτη – για διαδικασίες που αφορούν αδικήματα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Ο πίνακας αποτελεσμάτων δείχνει ότι σε ορισμένα κράτη μέλη, στα οποία το εισόδημα των πολιτών είναι κάτω από το όριο της φτώχειας, δεν λαμβάνουν καμία νομική βοήθεια σε ορισμένους τύπους διαφορών.
Ενώ χρησιμοποιείται ευρέως για την επικοινωνία μεταξύ δικαστηρίων και δικηγόρων στα μισά κράτη μέλη, η χρήση της ΤΠΕ όσον αφορά την ηλεκτρονική υπογραφή είναι πολύ περιορισμένη σε περισσότερες από τις μισές χώρες της ΕΕ. Νέα στοιχεία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι δικηγόροι χρησιμοποιούν την ΤΠΕ κατά την επικοινωνία τους με τα δικαστήρια τονίζουν εκ νέου τη σημασία των ηλεκτρονικών επικοινωνιών για την εύρυθμη λειτουργία των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης.
Καλύτερη ή σταθερή αντίληψη του ευρύτερου κοινού όσον αφορά την ανεξαρτησία του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, σε περισσότερα από τα δύο τρίτα των κρατών μελών, σε σύγκριση με το 2016. Η αντίληψη των επιχειρήσεων ακολουθεί την ίδια τάση από το 2010. Μεταξύ των λόγων στους οποίους αποδίδεται η έλλειψη ανεξαρτησίας των δικαστηρίων και των δικαστών, εκείνοι που αναφέρονται συχνότερα είναι οι παρεμβάσεις ή οι πιέσεις από την κυβέρνηση και τους πολιτικούς. Η έκδοση 2017 περιλαμβάνει επίσης στοιχεία σχετικά με τις διασφαλίσεις που έχουν θεσπίσει τα διάφορα κράτη μέλη για να εγγυώνται την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίζει τη μεγάλη σημασία του κράτους δικαίου στην ΕΕ.
Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν πρότυπα που καθορίζουν προθεσμίες ή χρονοδιαγράμματα για την αποφυγή χρονοβόρων δικαστικών διαδικασιών. Ωστόσο, αυτά τα πρότυπα δεν υπάρχουν σε ορισμένα κράτη μέλη με λιγότερο αποτελεσματικά συστήματα απονομής δικαιοσύνης.
Πηγή: ΚΥΠΕ
