Εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας επιφυλάσσει το 2019, εξελίξεις οι οποίες σε μεγάλο βαθμό θα κρίνουν και το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και χωρίς αμφιβολία θα επιδράσουν καταλυτικά και στο Κυπριακό.
Η εκτίμηση ότι δεν πρέπει να αναμένονται εξελίξεις στο Κυπριακό πριν το πρώτο τρίμηνο του νέου χρόνου δεν είναι άσχετη με το ερευνητικό πρόγραμμα που διεξάγεται στην κυπριακή ΑΟΖ για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Λευκωσία, όπως και άλλοι ενδιαφερόμενοι παίκτες, αναμένουν τα αποτελέσματα των ερευνητικών γεωτρήσεων της κοινοπραξίας ExxonMobil και Qatar Petroleum στο τεμάχιο 10. Κι αυτό γιατί από τα ευρήματα των ερευνών θα εξαρτηθούν πολλά για τηy συνέχεια. Πιο συγκεκριμένα, σε περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για ύπαρξη μεγάλου κοιτάσματος στο τεμάχιο 10 τότε προκύπτουν νέα δεδομένα για το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας με επεκτάσεις στην ευρύτερη περιοχή. Ο αμερικανικός κολοσσός ΕxxonMobil αλλά και η εταιρεία του Qatar, έχουν διαμηνύσει στην Κυπριακή Δημοκρατία το ενδιαφέρον τους για κατασκευή τερματικού υγροποίησης φυσικού αερίου. Αυτός ήταν και ο αρχικός στόχος της Κυπριακής Δημοκρατίας πλην όμως δεν κατέστη εφικτός λόγω των μικρών ποσοτήτων φυσικού αερίου. Σε περίπτωση που οι ποσότητες είναι αρκετές και καθιστούν βιώσιμη την κατασκευή χερσαίου τερματικού στην Κύπρο, τότε η Κύπρος αναβαθμίζεται σε ενεργειακό κόμβο, κάτι που θεωρείται οικονομική αλλά και πολιτική προστιθέμενη αξία για ένα κράτος.
Μια καλύτερη εικόνα για όλα αυτά αναμένεται να σχηματιστεί τις πρώτες βδομάδες του νέου χρόνου, όταν η κοινοπραξία ExxonMobil – Qatar Petroleum θα γνωρίζει την ποσότητα και την ποιότητα του κοιτάσματος στη γεώτρηση «Δελφύνη 1». Στη συνέχεια το γεωτρύπανο της κοινοπραξίας θα προχωρήσει σε ερευνητικές γεωτρήσεις στο στόχο «Γλαύκος», στο ίδιο τεμάχιο.
Το τεμάχιο 10, για το οποίο υπήρχε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον κατά τον τρίτο γύρο αδειοδότησης, θεωρείται το τεμάχιο με τις μεγαλύτερες πιθανότητες για εξεύρεση σε αυτό ποσοτήτων φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ. Όσο για τις πιθανότητες εξεύρεσης και πετρελαίου, αυτό το ενδεχόμενο δεν θεωρείται ιδιαίτερα πιθανό, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις. Το οποιοδήποτε αποτέλεσμα ωστόσο, σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές της βιομηχανίας ενέργειας, δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί ή να διαψευσθεί, παρά μόνο μετά την ίδια τη γεώτρηση.
Η Λευκωσία, γίνεται δέκτης εκτιμήσεων πληροφοριών που δημιουργούν αυξημένες προσδοκίες ωστόσο παραμένει συγκρατημένα αισιόδοξη εν αναμονή των επιβεβαιωμένων αποτελεσμάτων. Από τα μηνύματα που καταφθάνουν στην κυβέρνηση προκύπτει και το αυξημένο ενδιαφέρον μερών που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εμπλέκονται στις προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού. Με βάση αυτά τα δεδομένα εκτιμούν ότι η Τουρκία παρακολουθεί από πολύ στενά τις εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ και από το αποτέλεσμα των ερευνών στο τεμάχιο 10 θα εξαρτηθούν τα περαιτέρω βήματά της. Διπλωματικοί παρατηρητές εκτιμούν ότι σε περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για ύπαρξη μεγάλης ποσότητας φυσικού αερίου στο τεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ η Τουρκία θα δεχθεί πίεση γιατί σε καμιά περίπτωση δεν θα θελήσει να μείνει εκτός των ενεργειακών σχεδιασμών της Ανατολικής Μεσογείου, στους οποίους πρωτεύοντα ρόλο έχουν οι Αμερικανοί.
Το γεωτρύπανο «Stena IceΜax» της ExxonMobil άρχισε να τρυπά το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου και την ίδια περίοδο -καθόλου τυχαία- βρισκόταν στην Κύπρο ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ αρμόδιος για ενεργειακούς πόρους, Φράνσις Φάνον. Η περιοδεία Φάνον στο Ισραήλ, την Κύπρο και την Αίγυπτο είχε άμεση σχέση με τις πρωτοβουλίες της Ουάσιγκτον για την ενεργειακή ασφάλεια και την περιφερειακή συνεργασία σε ενεργειακά θέματα. Η Λευκωσία αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στη συνεργασία με τις ΗΠΑ στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας, ζήτημα το οποίο βρέθηκε ψηλά στην ατζέντα των επαφών που πραγματοποίησε στην Ουάσιγκτον ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης. Το γεωτρύπανο «Stena IceΜax» βρίσκεται υπό διακριτική επιτήρηση δυνάμεων των ΗΠΑ, την ώρα που η Τουρκία συντηρεί τη ρητορική έντασης.
Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θα επιχειρήσει να μπλοκάρει το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας με ζητούμενο να τη σύρει σε διαπραγματεύσεις για το φυσικό αέριο. Οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι η Τουρκία δεν θα παρενοχλήσει τις εργασίες του αμερικανικού κολοσσού ExxonMobil γιατί μια τέτοια ενέργεια θα τη φέρει σε ευθεία σύγκρουση με την Ουάσιγκτον. Ένα από τα σενάρια που επεξεργάζεται η Λευκωσία θέλει την Τουρκία να στέλνει το δικό της γεωτρύπανο στην κυπριακή ΑΟΖ μετά την αποχώρηση του γεωτρύπανου «Stena IceΜax» της ΕxxonΜobil. Σε μια τέτοια περίπτωση ζητούμενο για την Τουρκία είναι να εκθέσει την Κυπριακή Δημοκρατία έναντι των εταιρειών με τις οποίες έχει συμβληθεί, ότι δεν μπορεί να διασφαλίσει την απρόσκοπτη υλοποίηση των συμφωνηθέντων.
Πέραν όμως από τις εξελίξεις γύρω από τις ερευνητικές γεωτρήσεις της κοινοπραξίας ExxonMobil – Qatar Petroleum στο τεμάχιο 10, η ατζέντα σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά περιλαμβάνει μια σειρά από ορόσημα, όπως είναι τα εξής:
Εντός του πρώτου τριμήνου του νέου χρόνου θα αδειοδοτηθεί το τεμάχιο 7 της κυπριακής ΑΟΖ. Η ιταλοκορεατική κοινοπραξία Total – Eni υπέβαλε αίτηση για εξασφάλιση έρευνας υδρογονανθράκων. Οριστικές αποφάσεις αναμένονται από τον υπουργό Ενέργειας και το Υπουργικό Συμβούλιο, στη βάση της εισήγησης που θα ετοιμάσει η αρμόδια συμβουλευτική επιτροπή. Μέσα στο 2019 οι δύο εταιρείες Total και Eni αναμένεται να ξεκινήσουν ένα νέο κύκλο ερευνητικών γεωτρήσεων στα αδειοδοτημένα τεμάχια. Επιπρόσθετα, η κοινοπραξία θα διενεργήσει επιβεβαιωτική γεώτρηση για να εκτιμηθεί με ακρίβεια η ποσότητα του φυσικού αερίου του κοιτάσματος «Καλυψώ».
Ενδιαφέρον προκαλεί ασφαλώς και η κατάληξη των διαπραγματεύσεων της κυβέρνησης με την κοινοπραξία των εταιρειών Noble, Shell, Delek και Anver για την εμπορική αξιοποίηση του αερίου που βρέθηκε στο κοίτασμα «Αφροδίτη» στο τεμάχιο 12. Υπενθυμίζεται ότι η κοινοπραξία ζήτησε τροποποίηση του Συμβολαίου Αναλογικού Καταμερισμού ώστε να έχει αυξημένα ποσοστά κέρδους, επικαλούμενη τις χαμηλές τιμές στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου.
Σημαντική από κάθε πλευρά είναι η πολιτική συμφωνία μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ, Ελλάδας, που ελήφθη σε ανώτατο επίπεδο κατά την τριμερή Αναστασιάδη, Νετανιάχου, Τσίπρα για τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed, του οποίου την τεχνοοικονομική μελέτη επιχορηγεί η Ευρωπαϊκή Ένωση με €35 εκατομμύρια. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς, ο αγωγός θα έχει μήκος δύο χιλιάδες χιλιόμετρα και θα συνδέει η λεκάνη της Λεβαντίνης με την κεντρική Ευρώπη μέσω Ελλάδας και Ιταλίας. Η Διακρατική Συμφωνία μεταξύ Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ και Ιταλίας αναμένεται να υπογραφεί το 2019.
