Τρία χρόνια λειτουργίας συμπλήρωσε το Γενικό Σύστημα Υγείας και τα στοιχεία δείχνουν ότι η κυπριακή κοινωνία δίδει ψήφο εμπιστοσύνης στη μεγάλη αυτή μεταρρύθμιση. «Όλοι οι πολίτες, ανεξαρτήτως οικονομικής δυνατότητας, έχουν ισότιμη πρόσβαση στη συντηρητική πλειοψηφία των παροχέων, με δεδομένο ότι πέραν του 90% των ιατρών και των άλλων παροχέων έχουν ενταχθεί στο ΓεΣΥ», δηλώνει ο διευθυντής του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας, Ανδρέας Παπακωνσταντίνου. Σε συνέντευξη στη Cyprus Times, διαβεβαιώνει για την οικονομική βιωσιμότητα του ΓεΣΥ και αναφέρεται στις πολλές προκλήσεις που εξακολουθούν να υφίστανται, με πρώτη τη μείωση των καταχρήσεων.
Το ΓεΣΥ έκλεισε τρία χρόνια, εκ των οποίων τα δύο συνέπεσαν με την υγειονομική κρίση. Όταν ξεκίνησε αυτή η μεγάλη προσπάθεια, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που είχαν αμφιβολίες. Αρκετοί δε προέβλεπαν την κατάρρευσή του. Πώς αποτιμά ο Οργανισμός αυτά τα πρώτα τρία χρόνια;
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Έχουμε ασφαλίσει ιατροφαρμακευτικά όλο το πληθυσμό, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό αν αναλογιστούμε ότι πριν το ΓεΣΥ, οι περισσότεροι δεν ήταν ασφαλισμένοι και περίπου το 50% των δαπανών υγείας επιβάρυναν απευθείας το νοικοκυριό. Επίσης ενισχύθηκε σημαντικά η πρωτοβάθμια φροντίδα. Ο κάθε πολίτης σήμερα έχει το δικό του προσωπικό ιατρό, σημαντικό στοιχείο για την πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και σωστότερη διαχείριση χρόνιων ασθενειών. Επιπλέον ο πολίτης μπορεί με άνεση να απευθυνθεί στα φαρμακεία και εργαστήρια της γειτονιάς του, δίνοντας τέλος στις ουρές του παλαιού συστήματος. Όλοι οι πολίτες τώρα, ανεξαρτήτως της οικονομικής τους δυνατότητας, έχουν ισότιμη πρόσβαση στη συντηρητική πλειοψηφία των παροχέων, με δεδομένο ότι πέραν του 90% των ιατρών και των άλλων παροχέων έχουν ενταχθεί στο ΓεΣΥ. Και δεν είναι μόνο αυτά. Με το ΓεΣΥ κάναμε ένα τεράστιο άλμα όσο αφορά στη ψηφιοποίηση του τομέα της υγείας, αφού μέσω του ενιαίου κεντρικού συστήματος πληροφορικής του ΓεΣΥ καταγράφεται όλη η εργασία εντός ΓεΣΥ και αυτόματα ενημερώνεται ο ηλεκτρονικός φάκελος του ασθενούς. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τον καθορισμό σωστών στρατηγικών και αποφάσεων, την διεξαγωγή αποτελεσματικότερων ελέγχων, την καλύτερη άσκηση της εργασίας των παροχέων μας, την αποφυγή αχρείαστων εξετάσεων και φυσικά την πολύ καλύτερη ενημέρωση των δικαιούχων. Η λειτουργία του συστήματος πληροφορικής, κατέταξε την πατρίδα μας από ουραγό σε πρωτοπόρο στα θέματα ψηφιοποίησης του τομέα της υγείας και της λειτουργίας ηλεκτρονικού φακέλου.
Υπάρχουν φυσικά και άλλα σημαντικά παράπλευρα οφέλη. Παραδείγματος χάριν για χρόνια υπήρχε η αίσθηση ότι υπήρχε σημαντική φοροδιαφυγή στον τομέα της υγείας. Τώρα το θέμα σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό έχει τακτοποιηθεί, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό και για το αίσθημα δικαίου των πολιτών αλλά βέβαια και για την ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών.
Επιστέγασμα αυτών που μόλις σας έχω προαναφέρει είναι η ίδια η άποψη των πολιτών για το ΓεΣΥ όπως αποτυπώθηκε το περασμένο μήνα από έρευνα αγοράς που διενεργήθηκε από το Σύνδεσμο Ερευνών και Δημοσκοπήσεων, η οποία κατέδειξε ότι από όλους ανεξαιρέτως τους θεσμούς, το ΓεΣΥ κατατάσσεται πρώτο όσον αφορά στο βαθμό ικανοποίησης και εμπιστοσύνης. Θα ήταν επίσης παράληψή μου να μην αναφερθώ στην πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν που καταδεικνύει ότι όλοι οι σημαντικοί δείκτες στον τομέα της υγείας έχουν βελτιωθεί από την εφαρμογή του ΓεΣΥ.
Oι προκλήσεις παραμένουν μεγάλες. Είναι το ζήτημα των καταχρήσεων, οι καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση δικαιούχων σε ορισμένες ειδικότητες. Πώς ιεραρχείτε τις προτεραιότητες;
Είναι αλήθεια ότι υφίστανται μεγάλες προκλήσεις που πρέπει να τύχουν διαχείρισης. Εργαζόμαστε ταυτόχρονα σε αυτές. Ο κάθε τομέας έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες, ευαισθησίες και ανάγκες. Θέσαμε βέβαια ως προτεραιότητα τη μείωση των καταχρήσεων κάτι που θα βοηθήσει ποικιλοτρόπως το Σύστημα. Θα βοηθήσει στην αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών, θα προστατεύσει το ταμείο του ΓεΣΥ, θα βοηθήσει στην καλλιέργεια κουλτούρας και γενικότερα θα ενισχύσει περαιτέρω την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το ΓεΣΥ.
Κατά καιρούς πηγαινοέρχονται στην επικαιρότητα τα οικονομικά του ΓεΣΥ, ορισμένοι αμφιβάλλουν ακόμη και για τη βιωσιμότητά του. Πώς έχουν τα πράγματα;
Μετά και τη ρύθμιση που επιτεύχθηκε με τα Υπουργεία Υγείας και Οικονομικών όσο αφορά στο κόστος συγκεκριμένων υπηρεσιών που σήμερα παρέχονται από το Υπουργείο Υγείας, μπορούμε να αναφέρουμε με ασφάλεια ότι η βιωσιμότητα του Ταμείου είναι σε πολύ καλό επίπεδο. Με βάση τις δικές μας προβλέψεις, χρησιμοποιώντας βέβαια τις παραμέτρους του Υπουργείου Οικονομικών όσον αφορά την ανάπτυξη της οικονομίας, καταδεικνύεται ότι το Σύστημα είναι οικονομικά βιώσιμο. Βέβαια αντιλαμβάνεστε ότι η οικονομία επηρεάζεται από πολλούς εξωγενείς παράγοντες, αρκετοί από τους οποίους δεν μπορούν να προβλεφθούν με ακρίβεια, κάτι που αναντίλεκτα θα μπορούν στο μέλλον να επηρεάσουν και τις εισφορές του ΓεΣΥ, δηλαδή τα έσοδα του. Όμως ακόμη και σε τέτοιες περιπτώσεις, εμείς οφείλουμε να παρακολουθούμε τις εξελίξεις και εκεί και όπου χρειάζεται να παρεμβαίνουμε προς προστασία της βιωσιμότητας του Συστήματος. Πάντως, θεωρώ αρκετά σημαντικό το γεγονός ότι το Σύστημα, παρά τις περί αντιθέτου προβλέψεις, είναι οικονομικά βιώσιμο σε μια περίοδο όπου η οικονομία πέρασε δύσκολα, είτε λόγω της πανδημίας είτε και τώρα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Παραμένουμε όμως σε επιφυλακή αφού η βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας γενικότερα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, αφού οι ανάγκες σε υπηρεσίες υγείας συνεχώς αυξάνονται αλλά οι πόροι είναι μονίμως περιορισμένοι.
Υπάρχουν ορισμένα ανοικτά θέματα, στα οποία αναμένονται εξελίξεις το επόμενο διάστημα, όπως είναι το θέμα των αμοιβών των προσωπικών ιατρών. Πού βρίσκεται αυτό το ζήτημα;
Ο τρόπος αμοιβής των προσωπικών ιατρών από την 1η Ιουνίου διαφοροποιείται. Αντί όλη η αμοιβή τους να βασίζεται στον αριθμό των δικαιούχων που έχουν εγγραφεί στη λίστα του κάθε προσωπικού ιατρού, τώρα θα αποτελεί το 80% στης συνολικής αμοιβής και το υπόλοιπο 20% θα δίνεται με βάση ποιοτικά ή άλλα μετρήσιμα στοιχεία. Δηλαδή αν παλαιότερα ένας προσωπικός ιατρός λάμβανε ετησίως €100 για κάθε δικαιούχο που είχε εγγεγραμμένο στον κατάλογό του για ολόκληρο το έτος, τώρα θα λαμβάνει κατά μέσο όρο €80 και τα υπόλοιπα, κατά μέσο όρο €20 θα τα λαμβάνει με βάση τους δείκτες. Αυτός ήταν ούτως ή άλλως ο αρχικός σχεδιασμός, με σκοπό, μεταξύ άλλων, να περιορίσει την αχρείαστη έκδοση παραπεμπτικών. Διευκρινίζω όμως ότι ο συνολικός προϋπολογισμός για τους προσωπικούς ιατρούς παραμένει αναλλοίωτος, δηλαδή η διαφοροποίηση στον τρόπο αμοιβής δεν θα επηρεάσει το κατά μέσο όρο εισόδημά τους. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι και αυτή η ρύθμιση, όπως και οι άλλες που εφαρμόζουμε, στην πορεία θα βρει το δρόμο της. Έχουμε μια πολύ καλή συνεργασία με τους ιατρούς μας. Θα θέσουμε σε εφαρμογή αυτή τη νέα μέθοδο και αναλόγως θα την αξιολογήσουμε και θα την αναπροσαρμόσουμε αν χρειαστεί.
Aλλο ένα θέμα είναι οι γιατροί που είναι εκτός ΓεΣΥ και και παρέχουν νοσοκομειακές υπηρεσίες εντός του συστήματος.
Κατ’ αρχάς να διευκρινίσουμε ότι οι εν λόγω ιατροί, οι οποίοι είναι περίπου μόνο τριάντα, δεν παρέχουν νοσοκομειακές υπηρεσίες εντός του Συστήματος αλλά μόνο εκτός Συστήματος. Δηλαδή σε καμία περίπτωση δεν επιβαρύνουν το ταμείο του ΓεΣΥ. Η άποψη του Οργανισμού, την οποία θέσαμε προς όλους τους φορείς και φυσικά το Υπουργείο, ήταν ότι η παρουσία αυτών των ιατρών στα ενταγμένα νοσηλευτήρια δεν δημιουργούσε κάποιο ουσιαστικό πρόβλημα. Μάλιστα επί του συγκεκριμένου ο Οργανισμός είχε λάβει και νομική γνωμάτευση από το νομικό του σύμβουλο. Όμως κατόπιν των θέσεων του Γενικού Ελεγκτή και του Επιτρόπου Εποπτείας και ακολούθως της νομικής γνωμάτευσης από το Γενικό Εισαγγελέα μας ζητήθηκε από τον Υπουργό Υγείας όπως ο Οργανισμός ευθυγραμμιστεί με τις υποδείξεις του Γενικού Εισαγγελέα. Έτσι ο Οργανισμός, στη βάση των γενικών οδηγιών του Υπουργού, ετοίμασε τροποποίηση της σχετικής Εγκυκλίου που προνοεί ότι όλα τα νέα νοσηλευτήρια που θα εντάσσονται στο ΓεΣΥ θα λειτουργούν αποκλειστικά εντός ΓεΣΥ. Με βάση τη σχετική πρόνοια της τροποποιημένης Εγκυκλίου, όλοι οι ιατροί του νέου νοσηλευτηρίου θα συμμετέχουν στο ΓεΣΥ, ενώ για τα υφιστάμενα νοσηλευτήρια θα δοθεί περιθώριο μέχρι το τέλος του χρόνου να καταστούν αποκλειστικά ΓεΣΥ. Η τροποποίηση στάλθηκε στον Υπουργό και αφού μας επιβεβαιώσει ότι αυτή αντανακλά τις οδηγίες γενικής φύσεως που ο ίδιος έδωσε προφορικά προς τον Οργανισμό, τότε θα δοθεί στη δημοσιότητα και θα σταλεί στα νοσηλευτήρια για τις δέουσες ενέργειες. Συνεπώς θεωρούμε ότι το θέμα έχει δρομολογηθεί.
Ένα παράλληλο θέμα είναι τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια που είναι συμβεβλημένα με τον ΟΑΥ αλλά τα τμήματα πρώτων βοηθειών τους, είναι εκτός ΓεΣΥ.
Όσον αφορά τα Τμήματα Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών (ΤΑΕΠ), θέση του Οργανισμού είναι ότι τα ενταγμένα νοσηλευτήρια δεν μπορούν να λειτουργούν κάποιες από τις μονάδες τους εκτός ΓεΣΥ. Συνεπώς θα τους δοθεί η επιλογή να εντάξουν τα ΤΑΕΠ τους στο ΓεΣΥ. Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να τα κλείσουν. Αυτό δεν έγινε νωρίτερα αφού ο Οργανισμός θεώρησε ότι αυτό το δίλημμα δεν έπρεπε να τεθεί κατά τη διάρκεια της πολύ ευαίσθητης περιόδου της πανδημίας. Παράλληλα μεσολάβησε και το γεγονός ότι από τις 2 Νοεμβρίου 2021, ο Υπουργός Υγείας απέστειλε στον Οργανισμό γραπτές οδηγίες να μην συμβληθεί με νέα νοσηλευτήρια ή ΤΑΕΠ μέχρι να ξεκαθάριζε το θέμα με τους ιατρούς εκτός ΓεΣΥ. Συνεπώς η επιλογή να ενταχθούν τα ΤΑΕΠ των εν λόγω νοσηλευτηρίων δεν μπορούσε να δοθεί ούτως ή άλλως. Αφού, όπως ανάφερα νωρίτερα, το θέμα αυτό έχει δρομολογηθεί και απομένει μόνο η απάντηση του Υπουργού, θεωρώ ότι πολύ σύντομα ο Υπουργός θα αναιρέσει την σχετική απαγόρευση, ώστε να διαβουλευθούμε για ένταξη των εν λόγω ιδιωτικών ΤΑΕΠ στο ΓεΣΥ.
Το ΓεΣΥ είναι ένα δυναμικό σύστημα, μια μεταρρύθμιση χωρίς τέλος. Ποιες άλλες νέες υπηρεσίες θα εμπλουτίσουν το μενού των επιλογών των δικαιούχων;
Αυτή τη στιγμή σημαντικό είναι το Σύστημα να αποκτήσει ακόμη περισσότερη σταθερότητα. Ο εμπλουτισμός του πακέτου μπορεί να επιτευχθεί είτε μέσω της βελτίωσης των υφιστάμενων υπηρεσιών είτε και με την ένταξη νέων υπηρεσιών. Εργαζόμαστε ώστε να περιορίσουμε σημαντικά τις αχρείαστες παραπομπές ώστε να δώσουμε καλύτερη πρόσβαση σε αυτούς που πραγματικά την έχουν ανάγκη. Παράλληλα αυξάνεται ο αριθμός των παροχέων, κάτι που αυξάνει τις επιλογές των πολιτών και προκαλεί καλύτερη διασπορά των ασθενών. Αναγνωρίζουμε ότι σε κάποιους τομείς χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια, ειδικά όπως η ανακουφιστική φροντίδα, η αποκατάσταση και τα ΤΑΕΠ. Επίσης υπάρχουν συγκεκριμένα αιτήματα για την ένταξη των ποδολόγων, σχολικών συμβούλων και επιπλέον υπηρεσιών οδοντιάτρων. Χωρίς να είμαστε αρνητικοί για ένταξη νέων υπηρεσιών, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι ο υφιστάμενος οικονομικός σχεδιασμός έγινε στη βάση του αρχικού σχεδιασμού όσον αφορά στο πακέτο υπηρεσιών του ΓεΣΥ, οπότε αντιλαμβάνεστε θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με οποιεσδήποτε πρόσθετες υπηρεσίες με δεδομένο ότι στους σημερινούς σχεδιασμούς δεν υφίσταται θέμα αύξησης των εισφορών του ΓεΣΥ.
