Πέρασε ο καιρός που η γυναίκα όταν γινόταν μητέρα θεωρείτο δεδομένο ότι θα έμενε στο σπίτι για να αναθρέψει τα παιδιά της. Πλέον με τις ευκολίες που προσφέρει η νομοθεσία, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μπορεί να επιστρέψει στην εργασία της. Τι γίνεται όμως με τους μπαμπάδες; Μπορούν να πάρουν άδεια πατρότητας; Κι αν ναι, με απολαβές ή όχι;
Με αφορμή την καταγγελία του κ. Κ.Σ., ο οποίος είναι εκπαιδευτικός στο επάγγελμα και πατέρας τεσσάρων παιδιών, η Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Ελίζα Σαββίδου εξέτασε το θέμα.
Σύμφωνα με την καταγγελία του κ. Κ.Σ το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, δεν παρέχει στους άντρες εκπαιδευτικούς το δικαίωμα διευκολύνσεων για τη φροντίδα νεογέννητου παιδιού τους κάτω των εννέα μηνών, που παρέχει στις γυναίκες εκπαιδευτικούς, με συνέπεια, τη διακριτική, λόγω φύλου, μεταχείριση των αντρών εκπαιδευτικών.
Μεταξύ άλλων, αυτό που διαπιστώθηκε στην έκθεση της Επιτρόπου είναι το «κενό» που υπάρχει στην εθνική νομοθεσία για την άδεια πατρότητας καθώς δεν εισήχθη η εν λόγω άδεια με απολαβές για τους άνδρες εργαζόμενους, όπως σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, ούτε άδεια ανατροφής με απολαβές, όπως στην Ελλάδα.
Προκύπτει λοιπόν ότι λόγω αυτού του κενού δεν είναι αρκετά ισχυρή η νομοθετική βάση καταπολέμησης της παραδοσιακής έμφυλης κατανομής των ρόλων μεταξύ ανδρών και γυναικών. Χρειάζονται, σύμφωνα με την έκθεση της Επιτρόπου, περαιτέρω κίνητρα για να:
- κατανοηθεί και να εμπεδωθεί τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες ότι είναι δικαίωμα ο συνδυασμός της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής,
- ενθαρρυνθεί ο απεγκλωβισμός από τις συνήθειες και τις πρακτικές, στο οικογενειακό επίπεδο και
- συνδράμει περισσότερο πρακτικά η πολιτεία στην ισόρροπη κατανομή των οικογενειακών υποχρεώσεων.
Ουσιαστικά με την άδεια πατρότητας δε θα επέλθει ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών στην απασχόληση και στην εργασία ωστόσο τίθεται μια καλύτερη βάση για να ενθαρρύνεται η ανάληψη από τους άνδρες εκείνων που τους αναλογούν όσον αφορά, μεταξύ άλλων, τη φροντίδα των παιδιών, οπότε, έμπρακτα πλέον, υφίσταται συγκεκριμένη κρατική συνεισφορά για το σκοπό της συμφιλίωσης της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.
Η Επίτροπος τέλος διαπιστώνει ότι η παροχή άδειας πατρότητας, θα πρέπει να αποτελέσει ένα νέο θεσμικό μέτρο και έτσι η έκθεση υποβάλλεται στην Υπουργό Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, για την προώθηση της αναγκαίας νομοθετικής ρύθμισης.
Άδεια πατρότητας αλλά… χωρίς απολαβές
Παρόλα αυτά τα τελευταία 12 χρόνια εφαρμόζεται στην Κύπρο η γονική άδεια αφορά όλους τους εργαζόμενους γονείς με παιδιά μέχρι οκτώ ετών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το σχετικό νόμο, κάθε γονέας εργοδοτούμενος, άντρας ή γυναίκα, δικαιούται να πάρει άδεια χωρίς απολαβές μέχρι και δεκατρείς εβδομάδες για κάθε παιδί, με σκοπό τη φροντίδα και ανατροφή του παιδιού. Το δικαίωμα αυτό είναι ατομικό και αμεταβίβαστο. Στην περίπτωση, όμως, που ο πατέρας έχει λάβει γονική άδεια τουλάχιστον δύο εβδομάδων, μπορεί να μεταβιβάσει δύο εβδομάδες από το υπόλοιπο της συνολικής του άδειας στο υπόλοιπο της συνολικής άδειας της μητέρας.
Η γονική άδεια μπορεί να λαμβάνεται με ελάχιστη διάρκεια μιας εβδομάδας και μέγιστη διάρκεια πέντε εβδομάδων, ανά ημερολογιακό έτος, στις περιπτώσεις ενός ή δύο παιδιών, ή επτά εβδομάδων για τρία ή περισσότερα παιδιά. Σημειώνεται ότι η νομοθεσία προβλέπει ειδικές πρόνοιες για τις περιπτώσεις υιοθεσίας ή παιδιών με αναπηρίες ή σοβαρές και χρόνιες παθήσεις.
Οι μητέρες μπορούν να λαμβάνουν γονική άδεια αμέσως μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας, ενώ οι πατέρες αμέσως μετά τη γέννηση (ή υιοθεσία) του παιδιού. Δεδομένου ότι για τον εργοδοτούμενο πατέρα είναι η μοναδική άδεια που υπάρχει στη χώρα μας με στόχο τη φροντίδα και ανατροφή των παιδιών.
Τα ωφελήματα των μπαμπάδων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες
Ένας πατέρας που ζει στην Κύπρο απολαμβάνει λιγότερα δικαιώματα απ’ ότι ένας μπαμπάς σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Η νομοθεσία είναι προσαρμοσμένη ώστε μετά τη γέννηση των παιδιών τους οι μπαμπάδες να μπορούν να παίρνουν άδεια ώστε να βρίσκονται μαζί με τα παιδία τους.
- Στο Βέλγιο προβλέπεται η παροχή 10 ημερών άδειας πατρότητας που μπορεί να λαμβάνεται μέχρι τον τέταρτο μήνα του παιδιού. Για τις πρώτες τρεις μέρες ο πατέρας που ασκεί το δικαίωμα στην άδεια αυτή, λαμβάνει την αμοιβή από την εργασία του και για τις υπόλοιπες επτά, λαμβάνει επίδομα.
- Στη Λεττονία, παρέχεται άδεια πατρότητας δέκα ημερών με αμοιβή το 80% του ακαθαρίστου μισθού.
- Στη Φινλανδία, η άδεια πατρότητας είναι δεκαοκτώ ημερών, κατά την περίοδο της άδειας μητρότητας και μπορεί να λαμβάνεται σε τέσσερις φάσεις, με αμοιβή ποσοστό επί του ετήσιου μισθού.
- Στη Γαλλία, καταβάλλεται επίδομα πατρότητας από το φορέα κοινωνικής ασφάλισης, έναντι έντεκα ημερών άδειας πατρότητας.
- Στην Ουγγαρία, η άδεια πατρότητας είναι πέντε μέρες και μπορεί να λαμβάνεται μέχρι το δεύτερο μήνα του παιδιού έναντι επιδόματος που καταβάλλει στον πατέρα το κράτος.
- Στη Λιθουανία, οι άνδρες έχουν δικαίωμα σε άδεια από την μέρα γέννησης του παιδιού μέχρι να συμπληρώσει τον πρώτο μήνα, λαμβάνοντας πλήρη την αμοιβή τους .
- Στην Πολωνία, παρέχεται άδεια πατρότητας με αμοιβή τον μισθό από την εργασία, διάρκειας δεκαπέντε ημερών, κατά τον πρώτο χρόνο του παιδιού.
- Στην Πορτογαλία, προβλέπεται υποχρεωτική άδεια πατρότητας, διάρκειας δέκα ημερών κατά τον πρώτο μήνα του παιδιού και δεκαήμερη προαιρετική άδεια. Καταβάλλεται πλήρης ο μισθός από το φορέα κοινωνικής ασφάλισης.
- Στη Βουλγαρία, παρέχεται άδεια πατρότητας 15 ημερών κατά τη γέννηση του παιδιού με αμοιβή το 90% του μισθού.
- Στη Νορβηγία, η άδεια πατρότητας είναι δυο εβδομάδες από τη γέννηση του παιδιού με πλήρη αμοιβή για να βοηθά ο πατέρας τη μητέρα και αν η βοήθεια προσφέρεται από άλλο άτομο, εκτός του πατέρα, καθίσταται αυτό δικαιούχος της άδειας.
- Στην Ελλάδα, κατοχυρώνεται στον Υπαλληλικό Κώδικα το δικαίωμα του γονέα υπαλλήλου, ανεξάρτητα φύλου, για μείωση του χρόνου εργασίας κατά δύο ώρες την ημέρα εφόσον έχει παιδιά ηλικίας έως δυο ετών και κατά μια ώρα εφόσον τα παιδιά είναι ηλικίας έως τεσσάρων ετών. Επιπρόσθετα ο γονέας υπάλληλος έχει δικαίωμα εννεάμηνης άδειας με αποδοχές για ανατροφή του παιδιού (άδεια ανατροφής), όταν δεν χρησιμοποιεί τη διευκόλυνση της μείωσης του χρόνου εργασίας.
