«Σαν την Κύπρο δεν έσσιει»! Ή μήπως έχει; Πόσο αντικειμενικά μπορεί να το κρίνει αυτό ένας Κύπριος; Μάλλον δύσκολα λόγω των συναισθηματικών εμπειριών που τον συνδέουν με τον τόπο καταγωγής του. Πώς όμως ένας ξένος βλέπει την Κύπρο. Ας το δούμε λοιπόν. Σα μία μικρή «αυτοκριτική» της κοινωνίας και του πολιτισμού μας.
Της Γεωργίας Μιχαήλ
Ο Jérôme Masselis, είναι ένας 35χρονος Γάλλος, ο οποίος βρίσκεται στην Κύπρο ως… ερωτικός μετανάστης. Ωστόσο πριν ακόμη από αυτό, μιλούσε άπταιστα ελληνικά και γνώριζε κυρίως για την ελληνική ιστορία και πολιτισμό. Σε αυτό το πλαίσιο κάτι… λίγο γνώριζε και για το νησί μας.
«Την Κύπρο πρέπει να την ανακαλύψεις» τόσο για τα καλά της όσο κι γι’ αυτά που χρίζουν άμεσης αλλαγής, όπως ανέφερε μιλώντας στη Cyprus Times.
«Για μένα πραγματικά, ήταν μεγάλη ανακάλυψη. Η αλήθεια είναι πως δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στους Ευρωπαίους, πέραν των Βρετανών. Οι Γάλλοι πιστεύουν ότι απλά είναι μέρος της Ελλάδας. Η γενιά των γονέων μου, ίσως γνώριζαν λίγο παραπάνω, γιατί βίωσαν την περίοδο του πραξικοπήματος και της εισβολής. Τότε ο Μακάριος πέρασε από όλες τις τηλεοράσεις του κόσμου. Μία εικόνα που ο πατέρας μου ακόμη θυμάται».
Πρώτη γνωριμία 2013 και… χρυσό(πράσινο) φύλλο
Στα 21 του έφυγε από τη Γαλλία και πήγε στην Ελλάδα με το πρόγραμμα Erasmus για ένα χρόνο. Τότε σπούδαζε Ιστορία και Αρχαιολογία. Ο ένας χρόνος, όμως, έγινε κάτι περισσότερο από οκτώ χρόνια. «Εκεί γνώρισα και τη σύζυγό μου. Όταν την άκουσα να μιλάει πίστευα ότι ήταν από επαρχία της Ελλάδας. Όσα πράγματα γνώριζα μέχρι τότε για την Κύπρο ήταν λόγω των σπουδών μου».
Η πρώτη γνωριμία του με το νησί έγινε τον Ιούνιο του 2013. «Η ζέστη ήταν αφόρητη και η ατμόσφαιρα ήταν θολή λόγω του καύσωνα. Σκεφτόμουν ότι ήταν μόνο ο πρώτος μήνας του καλοκαιριού».
Οι πρώτες εικόνες στην Κύπρο; «Αναχωρήσαμε από το αεροδρόμιο Πάφου και μέσω της Αργάκας οδεύσαμε προς το Τρόοδος για να πάμε Λευκωσία. Ήταν μια πανέμορφη διαδρομή ωστόσο υπήρξε και κάτι που με σόκαρε. Στον δρόμο μετά από την Κακοπετρία προς στον Αστρομερίτη, όταν φάνηκε η αρχή της Μεσαορίας, ήταν όλα κατακίτρινα. Είχα σοκαριστεί γιατί ήταν τόσο έντονο το χρώμα της ανομβρίας. Ήταν σα μία μικρή έρημος. Μου χαράκτηκε στο μυαλό. Αμέσως είχα ρωτήσει αν είναι πάντα έτσι στο νησί. Φυσικά μετά έμαθα ότι η Μεσαόρια είχε πάντα αυτό το χρώμα λόγω του σιταριού».
Τα καλά και… τα έντονα στραβά
Από τότε μέχρι και σήμερα άλλαξαν πολλά. Από τουρίστας έγινε μόνιμος κάτοικος Κύπρου. Ζει το νησί καθημερινά και πλέον έχει σχηματίσει μία πιο ολοκληρωμένη άποψη.
«Μου αρέσει το πώς ζείτε στην Κύπρο. Έχετε κοινωνική ζωή, η οικογένεια είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής σας και όχι απλά ξέρετε αλλά έχετε και σχέσεις τον γείτονα σας. Απρόοπτα μπορεί κάποιος να σε πάρει τηλέφωνο και να σου πει, “σε πέντε λεπτά έρχομαι σπίτι σου για καφέ”. Στις πλείστες χώρες δεν είναι έτσι. Στη Γαλλία για να βγεις ακόμη και με τους φίλους σου, θα πρέπει να το έχεις κανονίσει μία με δύο εβδομάδες προηγουμένως. Κάτι εξάλλου που το λένε σχεδόν όλοι οι επισκέπτες, ως λαός οι Κύπριοι είναι πολύ φιλόξενοι».
Ωστόσο υπάρχουν και τα στραβά! Τα… πολύ στραβά. «Τα καλά είναι πολλά αλλά είναι αυτά τα λίγα τα μειονεκτήματα που, δυστυχώς, είναι έντονα. Αν και είστε ενωμένοι ως οικογένεια, ως κοινωνία έχετε εσωτερικές διαμάχες. Υπάρχει ανομία. Θεωρώ ότι η Κύπρος αναπτύχθηκε πολύ γρήγορα και δεν ακολούθησαν τα μυαλά. Το λέω χωρίς διάθεση προσβολής. Το θεωρώ απολύτως φυσιολογικό. Είστε ένας λαός που μέχρι πρόσφατα ζήσατε πολύ δύσκολα. Εμένα ούτε η γιαγιά μου που ήταν υπερήλικας δεν είχε ζήσει τέτοιες κακουχίες. Βλέπεις νοοτροπίες χωριού στην πόλη. Δε μπορείς να σταθμεύεις το όχημα σου, για παράδειγμα, οπουδήποτε. Υπάρχει, επίσης, ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων. Από τα πιο απλά. Υπάρχουν ακόμη και νέοι που θέλουν να μείνουν στον παραδοσιακό τύπο, οι δουλειές στο σπίτι είναι καθήκον της γυναίκας. Χωρίς να σκέφτονται ότι πλέον οι γυναίκες εργάζονται καθημερινά και κουράζονται εξίσου με αυτούς στη δουλειά τους. Έτσι η γυναίκα έχει διπλό φορτίο».
«Οι Κύπριοι δε γνωρίζουν το νησί τους»
Αυτό που ωστόσο του έκανε μεγάλη εντύπωση είναι πως οι Κύπριοι, όπως μας είπε, δε γνωρίζουν το νησί τους. Ο ίδιος ανά πάσα στιγμή και ώρα μπορεί να πάρει το όχημα του και να εκδράμει σε διάφορα τοπία και χωριά του νησιού.
«Όταν επισκέπτομαι διάφορα μέρη και ανεβάζω φωτογραφίες στα social media, αμέσως Κύπριοι φίλοι μου ενθουσιάζονται, ρωτάνε που είναι και πότε θα τους πάω. Αλλά οι περισσότεροι μένουν ως εκεί. Έχει πάρα πολύ ωραίους τόπους. Εμένα αγαπημένη μου περιοχή είναι η επαρχία Πάφου, με όλο το δάσος της. Βλέπεις τα βουνά να «πέφτουν» προς τη θάλασσα».
Φυσικά αυτό, όπως διαφάνηκε, έχει και τα θετικά του. «Δεν τα γνωρίζουν αλλά δυστυχώς και όταν τα μάθουν έδειξαν ότι δεν τα σέβονται. Απόδειξη; Όταν κατά την πανδημία ο κόσμος έβρισκε διέξοδο στη φύση. Για παράδειγμα, όταν έγινε γνωστό το σπιτάκι στη Διερώνα, μετά κάποιοι χάραξαν στο δέντρο τα ονόματα τους και άφησαν εκεί σκουπίδια. Το ίδιο συνέβη και στο Μονοπάτι Τεισιά της Μαδαρής. Ακολουθούν τη μόδα χωρίς να αντιλαμβάνονται, επί της ουσίας, την αξία. Δε ξέρουν την ομορφιά του τόπου τους και δεν έχουν τον σεβασμό προς το περιβάλλον. Η Κύπρος είναι ένας τόσο μικρός αλλά πλούσιος βιότοπος».
Τι θα έκανε για να προωθήσει την Κύπρο
Την αγάπη του για τη φύση αλλά και τον πολιτισμό την έκανε τελικά επάγγελμα. «Στα τέλη του 2019 τέλειωσα τη σχολή ξεναγών αλλά τότε ήρθε η πανδημία. Το 2022 ξεκίνησε δυναμικά καθώς υπήρξε κάθοδος πολλών τουριστών στο νησί. Η Κύπρος επιτέλους προσπαθεί να προσελκύσει τουρίστες από χώρες που παραδοσιακά δεν άγγιζε. Θεωρώ θα έπρεπε να υπάρχει ένα πιο μακροχρόνιο σχέδιο για τον τουρισμό και να μη βλέπουμε απλά τα άμεσα έσοδα».
Ο ίδιος, μάλιστα, βλέπει και άλλες πηγές τουρισμού που ως νησί θα μπορούσαμε να εκμεταλλευτούμε. «Να προωθηθεί η πεζοπορία. Άνοιξαν πολλά μονοπάτια στη φύση ενώ δημιουργήθηκε και νέο καταφύγιο για μακρινές αποστάσεις. Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στον αγροτουρισμό. Την τελευταία δεκαετία άνοιξαν πολλά οινοποιεία και επιτέλους επιστρέφουν στις τοπικές ποικιλίες κρασιού. Επίσης να προωθηθούν τα παραδοσιακά προϊόντα. Δε βρίσκεις σε μία χώρα τόσες πολλές και ζωντανές παραδόσεις όπως στην Κύπρο. Θα έπρεπε να εκμεταλλευτούν τον καλό καιρό του νησιού και τον χειμώνα. Να φτιάξουν σωστούς ποδηλατόδρομους ώστε να έρχονται ποδηλάτες από το εξωτερικό για προπόνηση. Έχει άλλα νησιά της Μεσογείου που ζουν από αυτό το είδος τουρισμού τον χειμώνα. Με τις θερμοκρασίες της Κύπρου, ο χειμερινός τουρισμός για κάποιους επισκέπτες είναι καλοκαιρινός. Φυσικά και το καλοκαίρι δεν είναι μόνο θάλασσα. Πρέπει να δοθεί ξανά πνοή στα ορεινά. Δεν είναι τυχαίο που κατά τη διάρκεια της Αγγλοκρατίας, η βρετανική κυβέρνηση είχε όλα τα σπίτια της στο Τρόοδος. Το έκανε ώστε να μπορεί να κυβερνήσει το καλοκαίρι. Ή το πασίγνωστο ξενοδοχείο Βερεγγάρια στον Πρόδρομο. Εκεί έρχονταν τουρίστες από Λίβανο, Συρία, Αίγυπτο. Το εκτιμούσαν γιατί το καλοκαίρι μπορούσε να τους προσφέρεις δροσιά».
«Ε/κ και Τ/κ είναι ίδιοι… Περάστε το οδόφραγμα για να μην έρθει η διχοτόμηση»
Η εξερεύνηση του δεν έμεινε στα μισά του νησιού. «Τα κατεχόμενα εδάφη είναι πραγματικά υπέροχα και κρύβουν ένα μεγάλο κομμάτι του πολιτισμού της Κύπρου».
Στις περιδιαβάσεις του γνώρισε και αρκετούς Τουρκοκύπριους και όπως τόνισε με έκπληκτο ύφος μοιάζουν πολύ με τους Ελληνοκύπριους. «Αλλάζει μόνο η θρησκεία. Σε πιο μεγάλες ηλικίες, μάλιστα, μιλούν άπταιστα την κυπριακή διάλεκτο. Γνώρισα Τουρκοκύπριους πρόσφυγες που λένε, και αυτοί, ότι δεν ήθελαν να φύγουν από τα χωριά τους και πως όταν ήταν μεικτά ζούσαν μια χαρά με τους Ελληνοκύπριους. Δε μπορώ να μπω στη σύνθεση του Κύπριου που έζησε εισβολή, έχασε ανθρώπους και περιουσία. Αλλά είναι καιρός να δουν τι είναι πραγματικά το νησί τους. Οι Κύπριοι πρέπει να σταματήσουν να προσπαθούν να αποδείξουν ότι ανήκουν στον ελληνισμό. Δεν το αμφισβητεί κανένας, είναι τόσο απίστευτο που η ελληνική γλώσσα διατηρήθηκε στους αιώνες και μετά από τόσους κατακτητές. Η κυπριακή διάλεκτος είναι πολύ ωραία και είναι αυθεντική. Η ελληνική γλώσσα, είτε η καθαρεύουσα είτε η δημοτική, είναι φτιαγμένες σε γραφείο. Οι διάλεκτοι είτε είναι η κυπριακή, είτε η κρητική είτε η ροδίτικη είναι η φυσική εξέλιξη της γλώσσας. Ξέρω ότι για πολλούς είναι δύσκολο να μεταβούν στα κατεχόμενα αλλά είναι πολύ σημαντικό να γνωρίσουν τους τόπους τους. Να μη ξεχαστούν. Εγώ είμαι ένας ξένος. Δε μπορώ να καταλάβω τα συναισθήματα τους και δεν έχω δικαίωμα να τους κρίνω αλλά θα τους έλεγα ότι θα ήταν καλό να πάνε, να τα γνωρίσουν για να μη ξεχαστούν ποτέ. Σιγά- σιγά πρέπει να περάσουν στα παιδιά τους ότι είναι ένας ο πολιτισμός. Περνώντας το οδόφραγμα δε σημαίνει ότι αποδέχεσαι το κατοχικό καθεστώς. Από την άλλη αν δεν το περάσεις ποτέ τότε ο κίνδυνος της διχοτόμησης είναι πιο ορατός. Η Κύπρος μπορεί να προσφέρει πολλά πράγματα στους πολίτες της αρκεί να μπορέσουν να ξεπεράσουν κάποια πολιτικά και ιστορικά «κολλήματα» που έχουν. Η Κύπρος είναι μέρος του ελληνισμού αλλά είναι ακόμη κάτι περισσότερο από αυτό. Όταν το αντιληφθούν θα πάνε ακόμη πιο μπροστά».
Πάντως ο ίδιος έχει αγαπήσει τόσο την Κύπρο, με τα όμορφα και τα άσχημα της, και βλέπει τον εαυτό του να μένει για πάντα εδώ!
